مبارزان کمونیست
کمونیست هفتگی: توجه به شرایط کار، معضلات و مبارزات کارگران کوره پزخانه ها به ویژه با آغاز فصل بهار و شروع دوباره‌ی کاربردگی دهها هزار کارگر و کودکان و خانواده های آنها به یک پدیده جدی در مسائل مربوط به جنبش طبقاتی کارگران تبدیل میگردد. در شماره قبل نشریه کمونیست هفتگی در مطلبی تحت عنوان” کارگران و کودکان کوره پز خانه ها، بی حقوق ترین بخش طبقه کارگر” به جوانب مهمی از مسائل مربوط به این بخش از طبقه کارگر پرداختیم، در ادامه توجه خوانندگان کمونیست را به باز تاکثیر مطلب نسبتاً جامعی از رفیق رضا دانش جلب میکنیم، که ضمن دادن تصویری دقیق ازمسائل کارگران کوره پزخانهها، به تجربه‌ی خوبی از پیروزی کارگران کوره پزخانه ها نیز پرداخته اند، که میتواند درسی برای فعالین کارگری در این بخش باشد. کمونیست هفتگی از دریافت گزارش و مطالب مربوط به کارگران و شاغلین در کوره پزخانه ها استقبال میکند.
پیروزی کارگران کوره پزخانههای شبستر پس از اعتصاب 17 روزه
رضا دانش
بر اساس خبرهای منتشر شده 4000 نفر از کارگران کوره پزخانههای وایگان شبستر از روز جمعه 29 خرداد 88 دراعتراض به عدم تعیین دستمزد از سوی کارفرما دست به اعتصاب زدند. کارفرما جهت مقابله و جلوگیری ازخواست اعتصاب کنندگان با الصاق اطلاعیه در دفاتر کورهخانهها مبنی بر غیرقانونی بودن اعتصاب و برخورد با متخلفین و مجازات 6 ماه زندان برای آنان با کمک گرفتن از نیروی انتظامی سعی کرد اعتصاب را به شکست بکشاند. دسنمزد پیشنهادی کارفرما 8000 تومان و خواست کارگران12000 تومان برای هر هزار خشت بود. پس از مذاکرات مکرر نمایندگان کارگران با کارفرماها، کارفرماها مبلغ 10600 را پیشنهاد کردند که کارگران نپذیرفتند. دخالت نیروی انتظامی و تهدید و ارعاب آنان نیز نتوانست کارگران را مجبور به عقب نشینی کند.
کارگران در مجمع عمومی خود در روز 5شنبه 11 تیرماه تصمیم گرفتند از خروج آجرهای تولیدی از محوطه کارخانه جلوگیری کنند و این تصمیم را در12 و 13 تیرماه به اجرا گذاشتند. در 14 تیرماه عوامل مزدور کارفرما به اذیت و آزار کارگران و زنان و کودکان ساکن در محوطه کوره پزخانه پرداختند که در ادامه منجر به برخوردهای شدید فیزیکی شده و دهها تن از هر دو طرف روانه بیمارستان شدند. گفتنی است کارفرماها بصورت مکرر و به منظور اعمال فشار بر اعتصابیون اقدام به قطع آب و برق کرده و یگان ویژه نیروی انتظامی نیز با حضور در محوطه از تجمع کارگران جلوگیری میکرد. سرانجام روز14 تیرماه 88 و پس از17 روز اعتصاب و مبارزه پیگیر و متحدانه کارگران کوره پزخانههای وایگان شبستر توانستند برای هر 1000 خشت 11000 تومان، پرداخت حق بیمه و پرداخت هزینههای حمل و نقل اثاثیه کارگران از مبدا به مقصد و بالعکس در شروع و خاتمه فصل کار و همچنین تحویل نان یارانهای به خانوادههای کارگری را به کارفرماها تحمیل کنند.
پیروزی کارگران و خانوادههایشان در کوره پزخانههای شبستر بار دیگر لزوم تشکیل مجامع عمومی و اعتراض متحدانه و مبارزه پیگیر را جهت رسیدن به خواستهها و مطالبات کارگران برجسته کرد. کارگران برای رسیدن به اهداف انسانی خود راهی بجز اتحاد و همبستگی ندارند. مبارزات اخیر کارگران کوره پزخانههای شبستر یک بار دیگر به ما کارگران یادآور شد که تشکیل مجمع عمومی و اتحاد مبارزاتی میتواند رمز موفقیت و پیروزی ما باشد. این اتحاد و همبستگی در مقیاس سراسری میتواند نقطه پایانی بر بربریت و توحش نظام سرمایه در ایران باشد و رفاه و خوشبختی و لغو بردگی مزدی را به ارمغان بیاورد.
مروری براعتصابات مهم کارگری در کوره پزخانهها پس از انقلاب 57
کوره پزخانهها در سی سال گذشته از مراکز مهم مبارزه و اعتصابات کارگری بوده است. در این رابطه میتوان به نمونههای بارز این اعتصابات اشاره کرد. اعتصاب کارگران کوره پزخانههای آمل در سال 58 اولین اعتصاب پس از روی کار جمهوری اسلامی بود. همچنین در بين سال های ٦٠ تا ٦٢ کارگران کوره پزخانههای مراغه، قرچک و ورامين، قزوين، وايقان شبستر، و تعدادی از کورههای ديگر برای افزایش دستمزد و تامین آب آشاميدنی اعتصاب کردند. نقطه اوج اين اعتصابات سال ٦٤ بود که در تبريز کارگران حدود ١٠٠ کوره پزخانه و حدود ٤٠ کوره پزخانه در مياندوآب و بوکان در آن شرکت کردند.
بيش از ٨٠٠ کارگر شاغل در ٣٠ کوره آجرپزی قرچک ورامین در اعتراض به پایین بودن دستمزد دريافتی در خرداد ماه 87 دست به اعتصاب زدند و پس از 30 روز اعتصاب كارگران با توافق بر سر قيمت خشت خام، كوره های آجرپزی بار ديگر روشن شدند. در نتیجه این توافق 3 نماينده كارگری و 38 مالك كارخانه، قيمت هزار خشت خام از 12500 تومان به 14 هزار تومان افزایش یافت.
در همین سال حدود سه هزار نفر از کارگران کارخانههای آجر پزی اروميه در مناطق انهر، نازلو، قره آغاج، قطلو، دیدان در اعتراض به پايين بودن دستمزدها روز ششم خرداد ماه 87 دست به اعتصاب زدند و خواهان افزايش دستمزدها شدند. دستمزد کارگران به ازای هر هزار عدد آجر ٩۵٠٠ تومان بود و آنها خواهان افزایش آن به ١۵ هزار تومان بودند.
در ابتدا از ٩٠ کوره آجرپزی در اروميه کارگران ٦٠ کوره در اين اعتصاب شرکت کردند. دخالت نیروی انتظامی و تهدید کارگران از همان ابتدای اعتصاب شروع شد. کارگران نمایندگان خود را انتخاب کردند. در9 خرداد 87 کارگران 20 کوره دیگر به اعتصاب پیوستند. شمارکارگران به 4000 تن رسید و مبارزه برای افزایش دستمزد ابعاد گستردهتری پیدا کرد در همان روزهای نخستین اعتصاب کارفرماها با افزایش دستمزد 500 تومان موافقت کردند. اما کارگران مصر بودند که برای هر هزار آجردستمزد از9500 به 15000 تومان افزایش یابد.
کارفرماها با کمک نیروی انتظامی و گذاشتن نگهبان در تمامی کوره ها سعی کردند از ارتباط کارگران کورههای مختلف جلوگیری کنند که با عکس العمل کارگران روبرو شدند و نتوانستند این اقدام را به سرانجام برسانند.
در12 خرداد ماه یعنی پس از 6 روز از اعلام اعتصاب کارگران چرخ کش و قسمت بارگیری کوره ها نیز به اعتصاب پیوستند و بدین ترتیب تمامی کوره پزخانههای ارومیه تعطیل شدند.
کارفرمایان کوره پزخانههای جاده انهر ارومیه و صاحبان کارخانههای آجر پزی ممتاز يک و دو، سفال زرين خاک، کوره مجد آذربايجان، کوره ملت يک و دو، قدس اروم، فريد، کوره نور، آرارات و چند کارخانه ديگر برای مقابله با کارگران و خاموش کردن اعتصاب حمامهای کوره پزخانهها را خاموش کردند. همچنین بارها با قطع آب و برق و ممانعت از آمدن فروشندگان ارزاق عمومی به محل زیست کارگران تلاش کردند تا مانع از ادامه اعتصاب شوند. رفت و آمد نیروی انتظامی و ایجاد جو ارعاب و وحشت و پخش شایعه دستگیری نمایندگان کارگران نیز از جمله اقدامات کارفرماها بود.
رئيس اداره کار اروميه قربانیزاده خطاب به نمايندگان کارگران آجر پزيها اظهارداشت “برويد سرکارتان، و گرنه ميدهم نيروی انتظامی همه تان را بيرون بياندازد.”
در15 خرداد اعتصاب کارگران کوره پزخانههای شبستر و میاندوآب نیز با خواست افزایش دستمزد آغاز شد.
اعتصاب کارگران کورههای آجر پزی اروميه که از ششم خرداد ماه با خواست افزايش دستمزدها شروع شده بود پس از بيست روز با يورش وحشیانه نيروهای امنيتی و انتظامی به کارگران و بازداشت 26 نفر از آنان بدون رسيدن کارگران به خواستهايشان پايان یافت.
نگاهی گذرا به کار و زندگی کارگران کوره پزخانه ها
هر ساله با شروع فصل بهار هزاران خانواده کارگری از شهر و روستاهای کردستان ایران برای کار در کوره پزخانهها عازم شهرهای گوناگون ایران میشوند. کار سخت و طاقت فرسا با مشکلات و سختیهای بیشمارکه یادآور دوران بردگی در قرون و اعصارگذشته است.
کار در کوره پزخانهها کنتراتی و بیش از 16 ساعت در شبانه روزاست این گونه کار در بخش کشاورزی و در کارگاههای تولیدی پوشاک نیز بسیارمعمول است. کارگر به منظورکسب دستمزد بیشتر با افزایش ساعات کار و زدن از وقت غذا خوردن و استراحت به صورت شبانه روزی کارمیکند تا بلکه بتواند مقداری از دستمزد خود را برای فصل بیکاری پس انداز کند. برای تحصیل دستمزد بیشتر خانواده کارگر بصورت گروهی و با مشارکت تمامی اعضای خانواده اعم از زن و مرد و کودکان کار میکنند. ساعات طولانی کار بدون استراحت و در زیر تابش آفتاب گرم تابستان براستی غیرقابل تحمل است. استفاده از واژه استثمار برای این شیوه از کار به هیچ وجه دربرگیرنده رنج و مشقت کارگر نیست، این سیستم، نمادی از وحشگیری عریان و بربریت سرمایهداری اسلامی علیه طبقه کارگر در ایران است.
در سیستم کارکنتراتی کارگر مجبور به رقابت با خود میشود و هر روز تلاش میکند تا تولیدش بیشتر از روز قبل باشد. مسائلی همچون ایمنی محل کار، کاهش ساعات کار، مرخصی، تعطیلی آخر هفته و بهبود شرایط کار در لیست مطالبات کارگران کنتراتی جایی ندارد. بنظرمیرسد این وظیفه فعالین و رهبران کارگری در این بخش است که کاهش ساعت کار به 8 ساعت در روز با دستمزد مکفی و بیمه بیکاری و ارتقا امکانات بهداشتی وآموزشی را در لیست مطالبات کارگران این بخش بگنجانند.
منازل مسکونی کارگران کوره پزخانهها در محوطه اینگونه کارخانهها قرارگرفته و معمولا” به صورت ردیفهای 10 تایی یا 15 تایی و یا بیشتراحداث شده است. در یک اتاق که غالبا” 12 مترمربع است گاها” تا10 نفرهم زندگی میکنند. ارتفاع این اتاقها کمتر از2 متر و ضخامت دیوارها بسیار کم و سقف آن چوبی است. کف اتاق سیمانی و دیوارها گچ خاک سفید است. اکثریت قریب به اتفاق این اماکن نمور و مرطوب بوده و سالها از ساخت آن میگذرد.
از آب آشامیدنی تصفیه شده و بهداشتی خبری نیست و برای هر ردیف از منازل 2 یا 3 شیرآب عمومی وجود دارد. کمبود تعداد شیرهای آب با توجه به ازدحام جمعیت کاملا” مشهود است. معمولا برای هر ردیف از این منازل نیز تنها دو توالت وجود دارد، که اغلب فاقد درهستند. حمام ها نیز بصورت عمومی و به تعداد کم (برای هر 15 تا 20 خانواده) و بسیار کثیف و غیربهداشتی است و اکثراً بدون برق و با شیشههای شکسته و فاقد دوش و… است. این حمامها فقط روزهای 5 شنبه و جمعه روشن میشوند و مشکلات بهداشتی این گونه اماکن را افزایش میدهند. فاضلاب این حمامها در نزدیکی منازل و در فاصلهای چند ده متری به داخل چاههای روباز سرازیرمیشود. زبالههای اماکن مسکونی توسط خود کارگران جمع آوری میشود. در این اردوگاههای کار که غالباً در خارج از شهرها قرار گرفته اند، درمانگاه و مراکزدرمانی وجود ندارد و بیماران با تقبل هزینههای سنگین برای درمان باید به مراکز درمانی شهرهای نزدیک مراجعه کنند.
در کارخانههای آجرپزی بطور متوسط از 300 تا 500 نفر به کار اشتغال دارند. مشاغل موجود در این کورهها شامل قالبدار، چرخ کش، کوره چین، کوره سوز، قرمزدار و انبارزن است. کار در کوره ها معمولا فصلی بوده و از ابتدای فروردین ماه شروع شده و تا سرد شدن هوا ادامه دارد.
قالبدار: کارش تولید خشت خام است، که توسط قالبهای 4 یا 5 خانهای انجام میشود، هر قالبداری با توجه به توانایی و شرایط جسمانی در یک شیفت کاری که ازساعت 4 صبح شروع میشود و تا 8شب ادامه دارد از2000 تا 3000 عدد خشت خام تولید میکند. پس از حدود 10 ساعت خشتهای تولیدی را جمع آوری کرده و روی هم میچینند. دستمزد کارگران قالبدار برای خشتهای تولیدی هزارتایی محاسبه و پرداخت میشود. تعدادی زیادی از شاغلین در این بخش زنان و کودکانی هستند که پا به پای مردان کارمیکنند.
چرخ کش : کارش انتقال خشت خام از محوطه تولید (میدان) به محل پخت (قمیر)است. در هر بار رفت و آمد حدود 80 خشت خام را توسط چرخ دستی بارگیری کرده و پس از طی مسافتی پر از فراز و نشیب تحویل کوره چین مستقر در قمیر میدهد. در هر کوره با توجه به وسعت آن از 40 تا 50 قمیر تشکیل شده است و گنجایش 18000 تا 30000 خشت را دارد. دستمزد کارگران چرخ کش هم هزارتایی محاسبه میشود.
کوره سوز: مسئول پخت خشت خام بوسیله نفت سیاه و رساندن دما به 900 درجه سانتیگراد است که خشنها کاملاً پخته شوند. این کار معمولا” توسط دو نفر به صورت شبانه روزی انجام میشود و حدود بیست و چهارساعت زمان میبرد. دستمزد کوره سوزها تنی محاسبه میشود.
قرمزدار یا قرمزچی: پس از پخت خشت خام و آماده شدن آجر، بارگیری شروع میشود. معمولاً به هنگام بارگیری هنوز آجرها گرم هستند، گرمای شدید و طاقت فرسای محل کار سبب میشود کمتر کسی تحمل این شرایط را داشته باشد. دستمزد این کارگران نیز با تعداد ماشینهایی که بارگیری کردهاند محاسبه میشود.
انبارزن: کارگرانی که آجرهای بجا مانده در قمیرها را درمیدانها برروی هم میچینند تا در فصل سرما که کورهها تعطیل است، استفاده شود اصطلاحاً انبارزن می نامند، دستمزد این دسته از کارگران نیز هزارتایی محاسبه میشود. در این بخش نیز زنان و کودکان زیادی به چشم میخورد.
18 تیر ماه 88
۹ جولای ۲۰۰۹
باز تکثیر: کمونیست هفتگی ٢٢٨
