مبارزان کمونیست
در روز جهانی علیه حوادث کار، گرامی میداریم یاد عزیز ٥٣ کارگر معدن جوی طبس که در شهریور ١٤٠٣ بر اثر ریزش تونل و انفجار گاز متان، نبود تهویه مناسب، فرسودگی تجهیزات و عدم رعایت استانداردهای ایمنی جانباخنتد.
۴ آوریل (۱۵ فروردین) به عنوان روز جهانی مبارزه با حوادث ناشی از کار، فرصتی است برای جلب توجه عمومی و دولتی به وضعیت ایمنی و سلامت کارگران در محیط کار. در بسیاری از کشورها، اتحادیه‌ها و گروه‌های کارگری از این روز برای فراخوان به اعتراضات، مطالبات صنفی و افزایش آگاهی درباره ناایمن بودن محیط‌های کاری استفاده می‌کنند.
حوادث در محیط کار هرسال باعث مرگ و از کار افتادگی چند میلیون از کارگران و کارکنان بخشهای مختلف تولیدی و پروژه ای می شود. قربانیان حوادث جدی مربوط به بیماری های شغلی و حوادث ناشی از کار، طبق برآورد سازمان بین المللی کار بالغ بر ۳۴/۲ میلیون نفر در سال می باشد و همچنین هزینه ای بالغ بر ۴ درصد تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص میدهد.
در ایران؛ بر اساس گزارشات رسمی و غیررسمی (از جمله گزارش‌های پزشکی قانونی و وزارت کار): سالانه بیش از ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ نفر در اثر حوادث ناشی از کار جان خود را از دست می‌دهند. بیش از ۱۰ هزار مورد مصدومیت شدید نیز هر ساله گزارش میشود. کارگران ساختمانی بیشترین قربانیان این حوادث هستند (سقوط از ارتفاع، ریزش دیوار و…). در شش ماهه نخست سال ١٤٠٣ تعداد ١٠٧٧ کارگر(١٠٦٦ نفر مرد ، ١١ نفر زن) در ایران بر اثر حوادث کاری جان خود را از دست داده اند. این آمار نشان دهنده مرگ حدود ٢٠٠ کارگر در هر ماه و تقریبا ٥٠ کارگر در هر هفته است. تهران با بیشترین تلفات ٢١٧ مورد، اصفهان ٨١ مورد، مازندران ٧٠ مورد. علل اصلی مرگ و میر ناشی از نا امنی محیط کار؛ سقوط ار ارتفاع: ٤٩٨ مورد. اصابت جسم سخت ٢٤٦ مورد. برق گرفتگی ١٥٥ مورد. سوختگی ٦٥ مورد. کمبود اکسیژن ٣٥ مورد.
این آمار نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش١٥،٧ در صدی را نشان میدهد. افزایش مداوم تلفات ناشی از حوادث کار نگرانی های جدی درباره ایمنی محیط های کار، نظارت ناکافی و اعمال کارفرمایان را برجسته میکند.
در کشورهایی مانند ایران، پاکستان، هند بنگلادش با اقتصاد بحران زده، و اقتصاد غیر رسمی بالا، فساد و رانت و استثمار مطلق امار تلفات ناشی از نا ایمن بودن محیط کار بالا است.
با توجه به نبود نظارت کافی، آمار واقعی می‌تواند بیشتر از آمار رسمی باشد، چرا که بسیاری از کارگران شاغل در اقتصاد غیررسمی یا پروژه‌های کوچک در آمار لحاظ نمی‌شوند.
بیشترین مرگ و میر ناشی از بیماریهای شغلی سرطان، بیماریهای خونی و بیماریهای مسری را شامل میگردد. مرگ ناشی از مواجهه با مواد خطرناک در محیط کار بیشترین امار مرگ را در بر میگیرد. آمار حوادث محل کار که منجربه زخمی شدن و آسیب دیدن میشود بیش از سیصد میلیون نفر در سال است.
کشورهایی که در جهان کمترین میزان حوادث ناشی از کار (بویژه مرگ و میر شغلی) را دارند، اغلب دارای نظام های پیشرفته ای در حوزه ایمنی شغلی، بازرسی های مستمر، قوانین سخت گیرانه و فرهنگ ایمنی بالا هستند.
١. سوئد: نرخ ناشی از حوادث شغلی بسیار پایین. علت: قوانین سختگیرانه، اتحادیه های کارگری فعال، بازرسی عای دقیق دولتی.
٢. نروژ: ایمنی در مشاغل پر خطر، شیلات و انرژی بالا. فرهنگ مشارکت کارگر و کارفرما در ایمنی.
٣. فنلاند: استفاده گسترده از فناوری برای پیشگیری. آموزش مستمر کارگران و کارفرمایان در زمینه سلامت سغلی.
٤. هلند: کاهش. قابل توجه حوادث جدی به کمک ابزارهای دیجیتال و مانیتورینگ دائم. کارفرمایان مشمول جریمه های سنگین در صورت سهل انگاری
٥. سنگاپور با وچود صنعتی بودن، سیستم دقیق نظارت و گزارش دهی حوادث دارد. نرخ آسیب های شدید از پایین ترین ها در آسیا است.
٦. آلمان: قوانین جامع، تشکل های صنفی قوی و فرهنگ کار ایمن. نقش قوی بازرسان مستقل ایمنی
بر اساس گزارش سازمان بین المللی کار(ILO) تحقیقات انجام شده حاکی از پدید آمدن ریسکهای جدید ایمنی و بهداشت کار در جهان است که ناشی از ظهور فنآوریهای نو در جهان است. برای مثال عوامل ناشی از بیماریهای روانی- اجتماعی(psychosocial illness) از قبیل استرسهای شغلی و دیگر ناهنجاریهای ذهنی، مواجهه با تشعشات غیر یونیزان و بیماریهای مربوط سالخوردگی نیروی کار که از چالشهای جدید نیروی کار در کشورهای توسعه یافته است، گسترش مشاغل غیر رسمی، اشتغال در مشاغل پرخطر، قراردادهای موقت و کارگران مهاجر همچنان از مسائل و چالشهای بزرگ پیش روی سازمان بینالمللی کار میباشند.
سالخوردگی کارگران در بالا بودن حوادث کار نقش بسزایی دارد. آمار تحقیقاتی سازمان بینالمللی کار(ILO) نشان میدهد بیش از ده درصد نیروی کار جوان هم اکنون در جهان بیکار میباشند و برخی از آنها به ناچار به مشاغل غیر رسمی و کارهای سیاه روی خواهند آورد که ریسکهای به مراتب بیشتری را برای آنان ایجاد خواهد کرد. چالشهای پیش روی کار زنان نیز زیاد است. در کشورها بستگی به نظام ساختاری از جمله ایران با نظام ضد زن دشواری های کار زنان شدت بیشتری پیدا میکند.
بر اساس گزارش سازمان بین المللی کار ۹۸ درصد حوادث ناشی از کار قابل پیشگیری است.
در ایران، شرایط ایمنی محیط‌های کاری به‌ویژه در مشاغل سخت مانند ساختمان‌سازی، معدن، کارخانه‌ها و پروژه‌های نفت و گاز نگران‌کننده است. فعالان کارگری در روز ١٥فروردین فراخوان‌هایی برای توجه بیشتر به ایمنی محیط کا را را مطرح می‌کنند:
افزایش نظارت بر ایمنی کارگاه‌ها توسط نهادهای مسئول
مسئولیت‌پذیری کارفرمایان در برابر سلامت کارگران
پرداخت بیمه‌های مرتبط با حوادث کار
تشکیل کمیته‌های مستقل ایمنی کار
بازداشتن از اخراج کارگران معترض به شرایط ناایمن
در ایران در سال گذشته بیشترین قربانیان حوادث کار به دلیل سقوط از بلندی، اصابت جسم سخت، برق گرفتگی، سوختگی و کمبود اکسیژن بوده است. و دیگر عوامل در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در این حوادث ۱۵ هزار نفر نیز مصدوم شده اند. که شامل معلول شدن و از کار افتادگی نیز میباشد.
وضعیت حوادث ناشی از کار در استان تهران و اصفهان در سال‌های اخیر افزایش یافته است و این دو استان در سال‌های اخیر به ترتیب رتبه نخست و دوم را در حوادث کار داشته‌اند. همچنین دو استان خوزستان و مرکزی در سال‌های اخیر رتبه سوم و چهارم را به خود اختصاص داده‌اند.
پس از حادثهٔ مرگبار معدن‌جوی طبس در شهریور ۱۴۰۳ که منجر به کشته شدن ۵۳ معدنچی شد، وضعیت نامناسب کارگران معادن از جمله دستمزدهای پایین (۱۴ تا ۱۸ میلیون تومان) و نبود ایمنی کافی، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
احمد میدری، وزیر کار در مهرماه وعده داد که پیشنهاد افزایش حقوق کارگران معادن در شورای عالی کار بررسی خواهد شد و تأکید کرد که دستمزد این کارگران باید متناسب با سختی کارشان باشد.
با این حال، تا پایان سال ۱۴۰۳ هیچ اقدام عملی برای بهبود وضعیت دستمزد یا حذف پیمانکاران انجام نشد.
نمایندگان کارگران نیز پیشنهادهایی مانند اصلاح طرح طبقه‌بندی مشاغل و اعمال «حق تونل» را مطرح کردند، اما این وعده‌ها به سرانجام نرسید و کارگران همچنان با دستمزدهای ناچیز و شرایط سخت کاری مواجه هستند.
وعده‌های مسئولان به کارگران معادن عملی نشده و وضعیت معیشتی آنها بهبود نیافته است.
نسان نودینیان
١٥ فروردین ١٤٠٤
٤ آپریل ٢٠٢٥
