مبارزان کمونیست
مەنسور حیکمەت
باسی ئۆتۆنۆمی هەڵوێستێکی زۆر ئاشکرایە. ئێمە لەسەر سەربەخۆیی بۆچونی خۆمان داوە. ئێمە وتمان کە ئۆتۆنۆمی قبوڵ ناکەین و ئۆتۆنۆمی خۆی لەخۆیدابەشێک نییە لە مافی نەتەوەکان. ئێمە مافی دیاریکردنی چارەنووسمان هەیە، مافی دیاریکردنی چارەنووس بە واتای مافی جیابوونەوە دێت. و مافی جیابوونەوە مافێکی تاکلایەنەیە. لەو حاڵەتانەی کە ئێمە پێمان وایە کیشەیەکی نەتەوەیی هەیە، ئێمە پێمان وایە ئەو نەتەوەیەی کە کێشە نەتەوەییەکەی ئەوەندە دیار و بەرچاوە کە گەشەکردن و پەرەسەندنی تێکدەدات و بەختەوەری خەڵکەکەی تێکداوە، دەبێت بتوانێت دەنگ بدات و ئەگەر تاکلایەنە بێت. بەڵام جیاکردنەوەی تاکلایەنە بەو مانایە نییە کە تۆ دەتوانیت بە شێوەیەکی تاکلایەنە باسی مەرجەکانی مانەوە بکەیت. ئەگەر مافی جیابوونەوە لەگەڵ مافی تەڵاق بەراورد بکەیت، مافی سەربەخۆیی هاوشێوەی فرەیی ژنیە. واتە من دەمەوێت بەم مافانە لە ئێراندا بمێنمەوە. ئەگەر بتەوێت بمێنیتەوە، دەبێت ئەوانی دیکەش ڕازی بن. ئەگەر بتەوێت بچیت دەتوانیت بڕیار بدەیت. بەڵام دەتەوێت لەگەڵ بارودۆخی خۆتدا بمێنیتەوە؟ ئەمە جیاوازە. لەم حاڵەتەدا پێویستە دابنیشن و بزانن ئەم مەرجانە قبوڵ دەکەن یان نا. وە رێک بۆ ئەم بابەتەیە کە کەسێک کە ئۆتۆنۆمی دەوێت، دەیەوێت یەکسەر دوو خولەک دواتر ئەڵێت هەر فیدراڵی. تۆ پێی دەڵێی بۆچی دەتەوێت نەتەوە بهێنیتەناو پەیوەندی هاوڵاتی بوونەوە؟ بۆچی لە پاسپۆرت و بەڵگەنامەی لەدایکبووندا لە کوێ بنووسین؟ بۆچی بەڵگە دروست دەکەیت کە سبەی لەسەر لیستەکەی خۆت نا، کەسێکی تر کەمپێک دروست دەکات، کوردەکان پێکەوە دەسوتێنێت،لوڕەکان لە شوێنێکی تر ئاگر تیبەردات، منداڵی تورکەکان لە شوێنێکی تر لەسێدارە بدات؟ بۆچی دەتەوێت ناسنامەی نەتەوەیی خەڵک بدەیتەوە بەنێوچەوانیاندا؟ بۆچی ئۆتۆنۆمیتان دەوێت؟ دەڵێت بەهیچ شێوەیەک هەمووی بکە بە فیدراڵیستی. هەرکەسێک بڕوات وڵاتی خۆی دامەزرێنیت … تاران هی کام نەتەوەیە؟ هی کام میللەتەیە؟ تەنها ئەوەندە بەسە کە باسی فیدراڵیزم بکەیت لە ئێران بۆ ئەوەی تاران ببیتە بەیروت. ئەگەر پلاتفۆڕمی فیدراڵیزم لە ئێران قبوڵ بکرێت، وڵاتی ئازەربایجانی ئۆتۆنۆمی پێکدێت و دواتر وڵاتی ئۆتۆنۆمی کوردستان، بەلوچستان، و من لە تاران دانیشتووم و من ئازەریم، دەڵێم نیوەی ئەم شارە هی منە. عەبدوڵڵا مەهتادی میهرەبانی نواندوو و وتی مەسەلەکەی ناوچەیی باسکردووە. گوایە سبەنێ کەسێک تفەنگی کردوەتە شانی ودەڵێت نەخێر! کاک بابامیری بە مەبەستی ناوچەیی بوو. تۆ قەومیەتت لەدەستداوە، چوویتە ناو ناسنامەی خەڵکەوە، کردووتەتە جیاکاری خۆت، و دەلێیت هەموو قەومێک دەبێت وڵاتی خۆی هەبێت و ئێران دابەشکراوە بەسەر وڵاتێکدا کە هەموو کەسێک لەسەر بنەمای نەتەوەیی خۆیخاکێکی هەیە، و پاشان لوتف دەنوێنێت ،هوشداری دەدەیتە خەڵکی تاران کە هەرا نەنێنەوە کە ئێمە مەبەستمان ناوچەیی بوو؟ گوایە خەڵک تەنها لە کوردستان ئۆتۆنۆمی خۆیان هەیە کاتێک هاتنە تاران، هاتوونەتە تاران. وەک ئەوە وایە هەر موجەڕەد ئەوان بڵێن ئیترخەڵک واز لە نەتەوەچێتی خۆیان دێنن و تاران ئارام و ئاسایشە. تاران تەنها نموونەیەکە. ئایا پێویستە پارێزگاکانی کۆماری ئیسلامی بژمێرین و ئۆتۆنۆمی بدەین بە هەر پارێزگایەک؟ ئایا هیچ ناکۆکییەک لە نێوان ئازەری و کوردەکاندا لەسەر نەغەدە دروست نەبووە؟ نەبووە لە ئەهوازدا شەڕ لە نێوان عەرەبەکان و غەیرە عەرەبەکاندا نابێت؟ ئایا شەڕێک لە نێوان عەرەب و لور و فارسەکاندا لەسەر کەهکولیە و بویر ئەحمەدی ڕوودەدات؟ ئەگەر تۆ خەریکیت حکومەت دەکەیتە هەرێمەکان، ئەوە ناکۆکییە لەسەر ناوچەکان دەبیت.
کابرا بە سادەیی، تەنها لەبەر ئەوەی کەدەیەوێت نەتەوەی خۆی وەک بنەمای دەسەڵاتی سیاسی بۆ خۆی دابنێت و نایەوێت ىڕوات ئامانجە کۆمەڵایەتییەکانی بخاتەڕوو، بڕیاریداوە باقی شەست ملیۆن کەس یوزیەک دەکەینە شانمان و بۆ ماوەی بیست ساڵ لەو وڵاتەدا بست بەسبت شەڕ لەسەر بەتورکی کردن،لوڕی کردن وبە پشتۆ کردن وگەیلانی کردن و بەعەرەب کردن و بەبەلوج کردنی ئەو خاکە بکەین . یەکتری و منداڵەکانی یەکتری بکوژین. بەڕای من پێگەی ئۆتۆنۆمی و فیدراڵیزم هەر بەو بێ پێج و پەناییەیە. لە وڵاتێکدا کە هەرگیز فیدراڵی نەبووە، نەتەوەیی بوون دەخەنەوە یادی خەڵکەکە و دەیگوێزێتەوە بۆ ناو پێکهاتەی ئیداری کۆمەڵگا. ئەمە ڕەوتی ڕاستڕەوە. ڕەوتێکی (فالانژ)توندوتیژە. دەڵێت من ئۆتۆنۆمیم دەمەوێت ئێوەش دەتوانن بیکەنە فیدراڵی. چونکە نایەوێت باری نەتەوەچێتی خۆی لە ئەستۆی بگرێت. تێدەگات کەڕوونە. دەڵێت من کوردی دەبم. تۆش ببە لوڕی.بۆ ئەوەی من بتوانم ببم بە کورد تۆش ببە بە عەرەب. بۆ ئەوەی کە من لێرەدا بتوانم لەسەر حسابی هەستی نەتەوەیی لێرەدا دەسەڵات بەدەستەوە بگرم ، ئێوە دوو کەس لە مەشهەد لەگەڵ یەک شەڕ بکەن. ئەگإانیەکان لە ئێران خاکەکەیان لە کوێدایە؟ ئەمانە کەسانی نابەرپرسیارن کە تەنیا گوشراوەیەک لە دەمارگیری نەتەوەیی و میللی و دەسەڵاتی خۆیانن. ئائەمە. نە بەرپرسیارێتیی کۆمەڵایەتیی هەیە، نە بیر لە داهاتووی خۆی دەکاتەوە، نە خەڵکیان خۆشدەوێت، نە هیچ شتێکی دیکە. تەنها وڵاتی خۆی دەوێت و رەتیدەکاتەوە بچێت. ئێمە دەڵێین ڕیفراندۆم دادەنێین ئەگەر خەڵک بڵێن جیا دەبینەوە جیاببنەوە. دەڵێت نەخێر! من دەمەوێت بە ئەم دوڕە بەنرخە نەتەوەچێتیەوە لەگەڵ هەمووتاندا شەریک بم. هەڵوێستی ئێمە لەسەر سەربەخۆیی ئەوەیە کە ئۆتۆنۆمی شتێک نییە کە تۆ بتوانیت ڕیفراندۆمی لەسەر بکەیت. ئۆتۆنۆمی دەبێت لەلایەن شورای ناوەندیەوە لە تاران پەسەند بکرێت و بڕیار دەدات کە پێکهاتەی ئیداری کۆمەڵگا چییە. ئەگەر بنەماکە ئۆتۆنۆمی بێت، پێویستە ئەو لایەنەی کە بڕیارە لە پەیوەندییەکی فرە ژنیدا لەگەڵ تۆدا بمێنێتەوە و واز لە هەندێک لە مافەکانی لە کوردستان بهێنێت. ڕازی بکەیت .ئەگەر ئۆتۆنۆمی وەک کورد مافێکی زیاترت پێبدات لە هەرێمێکدا، جگە لە وەی کە لەوێ دەسەڵاتێکی کەمتر بە خەڵکی سێمنان دەبەخشێت؟ ئایا دەتوانیت عەرەب بیت و لەوێ خۆت کاندید بکەیت وببیتە سەرۆکی قوتابخانە ، سەرۆکی تەلەفزیۆنی ڕادیۆیی یان سەرۆکی شاری سنە؟ ئایا دەتوانێت سێمنان یان مەشهەد لەوێ بێت؟ ئایا دەکرێت سمنانیەک یان مەشهەدیەک لە شاری سنە دەبێت هیچ کارە؟یایا دەکرێت سەیارەی ژمارە ڕەشت لە سنە پارک بکەیت؟ کابرا خەرێکە شوێنێک دەدات بە کوردەکان لە حکومەتدا. قەومچێتی لەسەر بنەمای ژیانی هاوبەشی پێکەوەیمان دادەنێت. ئێمە ئەمەمان ناوێت. بە بۆچوونی من ژمارەیەک کەسی هێچ نەزان لە لای چەپی ئێراندا کە تەنانەت یوگۆسلاڤیا و بەڵکانیان لەبەردەم چاوەکانیدا بینیوە، بۆ فیدراڵیزم دەمیان کێشاوە، پێیانوابوو تا زیاتر دەسەڵات بە خانی ناوچەکە بدەن، دیموکراتتر بووە. ئەم وڵاتە کە لە فیدراڵی زیاتر فیدراڵی بوو. مەملەکەتی میر بوو. خەڵکی جیاواز خەڵکی خێڵەکیان لە نێوان خۆیاندا دابەش کردبوو. ئەو ئەوەندە فشاری سەرمایەداری ئینسانەکانی هاوردۆتە شار و قەدو قیافەیان وەک یەک لێدەکات کە دەتوانن قسە بکەن و زمانێکی هاوبەش دروست بکەن کە تۆ لێکیان جیا دەکەیتەوە؟ ئەمە پرۆسەیەکی کۆنەپەرستانەیە. ئەو چارەسەرەی کە بۆ بۆ کوردستان پێشنیار کراوە کۆنەپەرستانەیە و کاتێک بانگەشە بۆ ئۆتۆنۆمی دەکەیت کۆنەپەرستی بڵاودەکەیتەوە. ئەو کەسەی کە بانگەشە بۆئۆتۆنۆمی دەکات وەک ئەو کەسەیە کە بانگەشە بۆ فرە ژنی هاو یان ڕەگەزپەرستی دەکات. ئەگەر ئێرە وڵاتێکە ، وڵاتێکە. ئەگەر بتەوێت تێیدا بمێنیتەوە یان نا، ئەوە بڕیاریکە لەگەڵ خۆتاندا، بەڵام ئەگەر بتەوێت لەوێ بمێنیتەوە، دەبێت چاوەڕێ بکەیت و بزانیت خەڵک چۆن دەیانەوێت بژین. وە ئەگەر ئەو یاسایانەی کە تۆ بۆ ئەو وڵاتە دەتانەوێت لەگەڵ سکۆلاریزم و یەکسانی مرۆڤەکاندا دژبەیەک بن سەربەخۆ لە نەتەوە و ڕەگەز و نەژادیاندا ، ئەوا تۆ کۆنەپەرستیت.
ئەزمە و جیابوونەوە لە کۆمەڵەدا
وتارێک لە ئەنجومەنی مارکسی لەندەن
٢٤ی ئازاری ٢٠٠١ دەقەکە لە شریتی وتارەکە وەرگیراو
