نویسنده: محمدزمان سیرت
طالبان در یازده مارچ سال ۲۰۰۱ دو مجسمه بزرگ بودا را در ولایت بامیان افغانستان انفجار دادند. صلصال با ارتفاع ۵۳ متر و شهمامه با ارتفاع ۳۵ متر، در میان سالهای ۳۰۰ تا ۷۰۰ میلادی با سبک ویژه و منحصر بهفرد و با تراشیدن کوه ساخته شده بودند. اما این دو مجسمه به فتوای ملا محمد عمر، رهبر وقت گروه طالبان با جاسازی مواد منفجره به سنگریزه تبدیل شدند. سنگزیزههای بودا در پیش روی شهمامه سالها به طوری غیرمعیاری نگهداری میشدند که در اثر باران و سیلابهها سنگریزههای آنها هم دُچار صدمات جدی شده بودند و حتی تعدادی از آن سنگریزهها کاملاً ازبین رفتند.
تاکنون روایتهای زیادی از روند تخریب مجسمههای بودا نقل شده، اینکه طالبان چرا تصمیم به تخریب بوداهای بامیان گرفتند و چرا تلاشهای جامعه جهانی و روحانیان کشورهای اسلامی برای جلوگیری از این تخریب نتیجه نداد، روایت دیگری است.
عبدالحی مطمئن، از سخنگویان ملاعمر رهبر طالبان در کتاب «ملامحمد عمر، طالبان و افغانستان» نوشته است که در ابتدا برخی افراد تخریب مجسمه بودا را به عنوان عملی انتقامجویانه مطرح کرده بودند. در سال ۱۹۹۷ به نوشته او ملا عبدالواحد از فرماندهان نظامی گروه طالبان در مناطق غوربند و تنگی شیبر در بامیان به گونه خودسرانه در آپریل سال ۱۹۹۷ به رسانهها گفته بود که اگر بامیان را تسخیر کند، مجسمههای بودا را خواهد شکست. در آن زمان بامیان به یکی از مراکز مقاومت علیه طالبان بدل شده بود که فرماندهی آنرا حزب وحدت به رهبری محمد کریم خلیلی داشت. و بعداً ملاعمر رهبر طالبان به این باور رسید که «اگر بوداهای بامیان را تخریب نکنیم در روز قیامت مورد پرسش قرار خواهیم گرفت.» که در نتیجه با کوششهای فراوان نتوانستن جلوی تخریب بوداهای بامیان را بگیرند.
گروه طالبان بعد از تسلط بر افغانستان اقدامات جنایتکارانه زیادی را روی دست گرفتند از زندانی کردن فعالان زن تا منع قرار دادنی بعضی از کتابها؛ از ایجاد وزارت امر به معروف و نهی المنکر تا بسته کردن وزارت امور زنان و دهها اقدام که هویت جنایکارانه این گروه را بیش از پیش فاش میسازند. حالا گروه طالبان در یک اقدام ضدفرهنگی به شکل کاملاً غیرمسلکی دست به حفر و کندنکاری اطراف بودا زدند. از چگونگی این کندنکاری اطلاعات دقیق در دست نیست اما این کندنکاری با همکاری پاکستانیها صورت میگیرد. طالبان اجازه تصویربرداری و بازدید از فعالیتهایشان را در ساحه بوداهای بامیان نمیدهند. و اطلاعات دقیق در دست نیست که هدف از این کندنکاری چیست؟ و چرا کندنکاری با همکاری پاکستانیها صورت میگیرد؟ اما اطلاعات اندک که در دست است میرساند که هدف آنها پیدا کردن بعضی اشیای عتیقه از اطراف بودا است تا از طریق فروش آن پول هنگفت بدست آوردند. یکی از افراد طالبان که نخواست نامی ازش گرفته شود، گفت: «آنها در پی پیدا کردن بت خوابیده است که گفته شده بود سه صد متر است.»
درصورتیکه جلوی کندنکاری طالبان در اطراف بودا گرفته نشود صدمات جبران ناپذیر به بوداهای بامیان وارد خواهند شد. چون آنها با بیل و کلنگ عادی در حال کندنکاری هستند.