مبارزان کمونیست
آخرین تحولات عراق و لبنان
گفتگو با فاتح شیخ
کمونیست هفتگی: تلاشها در میان طبقه حاکم و جناح های دولت عراق در اینروزهای سرنوشت ساز شدت گرفته است. آخرین تحولات روزهای اخیر کدامند؟ سناریوی مورد نظر آنها چیست و واکنش معترضین تا این لحظه چگونه بوده است؟
فاتح شیخ: آنچه امروز در عراق میگذرد لحظات یک وضعیت انقلابی، یک انقلاب در حال جریان است. در یک طرف انقلاب توده ای و در طرف دیگر هیات حاکمه ضدانقلاب، تلاشهایشان در اینروزهای سرنوشت ساز حول سرنوشت انقلاب میگردد. شرایط “دوره انقلابی” که امروز بر جامعه عراق حاکم است نه فقط با شرایط اول اکتبر (روز شروع اعتراضات اخیر) تفاوت سیاسی جدی دارد بلکه با شرایط دو هفته قبل متفاوت است. در دو هفته دولت و جناحهای مختلف شریک در آن و کل طبقه حاکم عراق در درجه اول با ابزار سرکوب عریان و کشتار وحشیانه، و به موازات آن عقب نشستن های فریبکارانه حکومت و پارلمان تلاش کردند خیزش توده ای خواهان “اسقاط نظام” را فرو بنشانند یا دستکم به سمت فروکش بکشانند. هر دو ابزار کشتار و عقب نشینی آنها ناکارا درآمد. نتوانستند گسترش و پیشروی جغرافیایی خیزش را متوقف کنند و مانع تحول آن به موقعیت انقلابی شوند. آخرین آمار قربانیان (غروب پنجشنبه ٧ نوامبر) بیش از ٢٨٠ جانباخته و بالای ١٢هزار مجروح بود؛ به علاوه دهها فعال ربوده شده اند. منع عبور و مرور شبانه و قطع اینترنت هم کارائی نداشت. ناگزیر در بغداد سه شنبه منع عبور و مرور را برداشتند. اینترنت را وقت کار ادارات و بانکها و شرکتها ناگزیرند باز کنند. سرکوب و کشتار به بن بست رسیده. با نبرد پلها در بغداد و دست به دست شدن پنج پل دجله بین انقلابیون و نیروهای سرکوب، پایتخت دو پاره شده است. آن سوی دجله شامل “منطقه سبز” زیر حاکمیت نیروهای دولتی است. این سوی دجله بغداد آزاد شده در کنترل مردم بپاخاسته و نسل جوان پرشور پرابتکار است. ساختمان بزرگ و ناتمام مشرف به میدان تحریر معروف به “مطعم ترکی”اکنون از طرف توده های انقلابی “قلعه تشرین (اکتبر)” نام گرفته، مقر رهبری انقلاب و در کنترل آنهاست. “میدان تحریر” هم مرکز انبوهی از ابتکارات توده ای است شامل مرکز پزشکی اورژانس، لشکری از “تک تک ها” سه چرخه های انتقال زخمی، دهها تعاونی تامین طعام رایگان و خدمات روزمره رایگان مانند سلمانی و غیره سازمان داده شده است. در میدان تحریر بغداد کسی گرسنه نمیخوابد. در آن گرمای هنوز سوزان کسی تشنه نمیماند. میدان تحریر به علاوه یک نمایشگاه هنری بزرگ بسیار خلاق و جذاب و شورآفرین است. آوای موسیقی و آواز و تئاتر خیابانی جلوه انقلاب را زیباتر و دلپذیرتر کرده است. آنچه دولت عراق با تصاحب صدها میلیارد دلار برای اهالی تامین نمیکند، با ابتکارات کارا و زیبای زنان و مردان بپاخاسته در حد نیازهای عادی در “میدان تحریر” تامین شده است. “میدان تحریر” بغداد میدان آزادی و انقلاب عراق است. توده های آفریننده آن از پا ننشسته اند و تا پای جان از آن دفاع میکنند. در شهرهای دیگر وسط و جنوب هم تا بصره و ام قصر انقلاب توفنده و خروشان است. در کربلا روی ساختمان کنسولگری رژیم اسلامی ایران پلاکارت نصب کرده اند: مغلق بامرالشعب (به فرمان مردم بسته شد). بندر ام قصر روز پنجشنبه بین انقلابیون و نیروهای سرکوبگر دست به دست میشد و سرانجام از راه مذاکره به کنترل نیروهای دولتی در آمد.
کمونیست هفتگی: قیام کنندگان و لایه رهبری در میدان التحریر بیانیه و لیست خواستهائی منتشر کردند. این خواستها بنظر با نبض تحولات منطبق نیست. در این زمینه کدام تحولات صورت گرفته است؟
فاتح شیخ: تحولات خیره کننده است. آنچه تا اینجا در بیانیه های رهبری میدان تحریر منتشر شده با نبض سریع تحولات انطباق ندارد. خواستها روشن و ماکزیمال است. توده های انقلابی و در رهبری آن نسل جوان قاطعانه و تا پای جان بر خواستها پافشاری میکنند. اما ملزومات به کرسی نشاندن خواستها به نیروی بپاخاستگان، هنوز تامین نیست طوری که برای شرایط “دوره انقلابی” جاری پاسخگو باشد. اکنون هر دو قطب این نبرد طبقاتی انقلابی، با یک دوره انتقالی روبرو هستند. طبقه حاکم دارای دولت و ارتش و حشد شعبی و بانکها و بوروکراسی و پارلمان و احزاب و ائتلافهای پارلمانی خود است. دولت عادل عبدالمهدی واقف است که کارش تمام است. علنا اعلام کرده که حاضر است کنار برود به شرط تامین “بدیل”، چون عراق تولیدکننده دوم نفت اوپک یک روز هم بی دولت نباید باشد. طبقه حاکم آمادگی و ملزومات تشکیل یک کابینه انتقالی برای دوره انقلابی، از نظر خودشان چند ماهه را دارند. احتمالا در روزهای آتی به این ناگزیری تن میدهند. کابینه جدیدی به جای عادل عبدالمهدی می نشانند. کمیته “تعدیل دستور” (اصلاح قانون اساسی) پارلمان که سه شنبه دست به کار شد، وعده داده ظرف چهار ماه متن تعدیل شده را به پارلمان بدهد. در کنار بسته های اقدامات عمل نشده، این موعد چهارماهه اقدامی فریبکارانه وقت خریدن در تلاش برای خواباندن انقلاب است. قطب انقلاب بپاخاستگان اکنون و نه دیرتر باید برای تامین ملزومات شکل دادن به دولت آلترناتیو خود برای شرایط کنونی “دوره انقلابی” تلاش کند. یک دولت انقلابی متشکل از نمایندگان همین توده های بپاخاسته مستقر در میدان تحریر و “قلعه اکتبر”. جرقه هایی از این نوع تلاشها برای پاسخ دادن به این ضرورت، در صفحات اول نشریاتی که از طرف گروههای مستقر در “قلعه اکتبر” منتشر میشود گاه بیرون میزند. از جمله روشن ترین این جرقه ها شعار “همه قدرت به منتفضان (بپاخاستگان)” است. بیگمانجای امید هست، چون در هر روز دوره انقلابی تجربه و آگاهی توده ها به اندازه یک سال بالا میرود. اما جای نگرانی هم هست چون دوره انقلابی میتواند کوتاه باشد و با توجه به آن باید با صدای رسا فریاد زد که فردا دیر است.
کمونیست هفتگی: اعتصاب عمومی و پیوستن بخشهای مختلف تولیدی و خدماتی و آموزشی یک نیروی جدید به جنبش سرنگونی داده است. آخرین تحولات در این زمینه کدامند؟
فاتح شیخ: اعتصاب معلمان چند روز پیش به مدت یک هفته تمدید شد. به تبع این اعتصاب، دانش آموزان به عرصه مبارزه انقلابی پا گذاشته اند. یک دختر دانش آموز تراکتی در دست دارد با این نوشته: “من امروز در این مدرسه درسم را ادامه میدهم”. دانشجویان دانشکده پزشکی به مرکز اورژانس میدان تحریر پیوسته اند. در دیگر شهرهای وسط و جنوب عراق هم که انقلاب در تپش و تحرک است دانشجویان و دانش آموزان وسیعا شرکت دارند.
کمونیست هفتگی: رویدادها در لبنان نیز بنظر سیر سریع تر و بعضا متفاوتی دارد. آخرین تحولات لبنان کدامند؟
فاتح شیخ: اوضاع لبنان هم لحظه به لحظه حول سرنوشت انقلاب در حال جریان پیش میرود، البته با تصاویر و شادی و شکوه ویژه جامعه لبنان. تاکنون بی قربانی جانی. روز پنجشنبه با پیوستن دانشجویان و دانش آموزان دو شهر جنوبی صور و نبطیه سیمای انقلاب لبنان عظمت بیشتر و حال و هوای زنده تری گرفت. در این دو شهر منطقه سلطه حزب الله که پرچمهای زرد آن حزب بر دو طرف خیابانها آویزان است، پیاده روها در دست جمعیت انبوه دانشجو بود که آواز انقلاب سر میدادند: “ثوره ثوره هیلا هیلا هیلا هو”. دانشجویان و دانش آموزان و معلمان اعتصابی جلو وزارت تعلیم و تربیت در مرکز بیروت همان آواز انقلاب را میخواندند. شعار سیاسی بنر بزرگ آنها این بود: “لا دراسه لا تدریس حتی یسقط الرئیس” (نه درس خواندن نه تدریس تا سرنگونی رئیس) که منظور میشل عون رئیس جمهور است. یک دانشجو به خبرنگار گفت: درد دانشجو درد جامعه است. “ما قربانیان فساد و بیکاری (بطاله) هستیم. آینده مان هم زیر کابوس بیکاری و فساد جامعه است”. در لبنان هم تلاش طبقه حاکم برای تشکیل یک کابینه انتقالی پاسخگو به شرایط دوره انقلابی روزانه در جریان است. توده های بپاخاسته سراپا شور و آگاهی انقلابی هر روز فزاینده و همواره در حال پایکوبی و شادی و آوازخوانی هستند. اما آنها هم مانند بپاخاستگان عراق به نظر میرسد که هنوز تا تامین ملزومات شکل دادن به آلترناتیو خود برای قدرت سیاسی فاصله مشهودی دارند. از امید و عشق به آزادی اما کم ندارند.
کمونیست هفتگی: اوضاع جمهوری اسلامی در این دو کشور سیر سرازیری بخود گرفته است و همزمان مقاومت در خود حکومت اسلامی و نیروهایش در این کشورها ادامه د ارد. جمهوری اسلامی تا چه حد دستش باز است؟ چه مخاطراتی میتواند در کمین باشد؟
فاتح شیخ: اظهارات ضدمردمی عریان شمخانی که پنجشنبه انقلاب جاری در عراق و لبنان را به داعش تشبیه کرد گویای استیصال رژیم اسلامی ایران در برابر روند سریع سرازیری سلطه و نفوذش در آن دو جامعه است. رژیم اسلامی ایران در لبنان طی چهل سال عمر تروریستی اش با صرف میلیاردها دلار از آنچه از انباشت حاصل استثمار طبقه کارگر و منابع ثروت نفتی و غیرنفتی جامعه ایران تصاحب و غارت کرده در سرمایه گذاری ایجاد گروه سکتی تروریست حزب الله مایه گذاشته است. در عراق هم طی ١٦ سال فرصت بزرگی که پس از لشکرکشی آمریکا بریتانیا با سقوط رژیم بعث به کف آورده که سران جانی آن به خواب هم نمیدیدند اکنون به چنان سرازیری غافلگیر کننده ای افتاده که دارد همه آنچه دهها سال است به چنگ آورده است را به سرعت از دست میدهد. دلیل یاوه گوئیهای خامنه ای و شمخانی چیزی جز این خسران ناگزیر و لاعلاج نیست. نه خود جمهوری اسلامی دست باز مستقیمی دارد تا جلو سیل خروشان انقلاب توده ها علیه سلطه سرچشمه فساد و فلاکت را در این دو جامعه بگیرد و نه حزب الله و حشد شعبی دارای توان سدبندی در برابر آن سیل خروشان هستند. حسن نصرالله در سخنان جمعه گذشته ورق تهدید حزب الله برای برافروختن جنگ با اسرائیل به منظور انحراف سیل انقلاب بلند کرد اما توده های بپاخاسته خصوصا در همان مناطق زیر سلطه حزب الله بلافاصله به او پاسخ روشن و دندان شکن دادند. در عراق هم حشد شعبی فعلا در آچمز است. اشاره شمخانی به “مرجعیت” به عنوان نجات دهنده آنها از کابوس انقلاب عراق، اشاره ای دوپهلو بود. عامدانه از آوردن نام عراق خودداری کرد. هدف دوپهلوگوئی او اولا این بود که فتوای اخیر خامنه ای برای حشد شعبی ها را با بیان پوشیده تکرار کند و ثانیا توقع جمهوری اسلامی ایران از سیستانی و دیگر گردانندگان صنعت مذهب شیعی در عراق را به رخ آنها بکشد. اما روند اوضاع جاری اتفاقا بر خلاف تخیل مستاصل او در جهت فاصله گرفتن آن دارودسته ها از جمهوری اسلامی ایران و نزدیکتر شدنشان با ناسیونالیسم عراقی است.
کمونیست هفتگی: چشم انداز سقوط و سرنگونی دولتهای طایفه ای- عشیرتی و سکتی عملا افق جدیدی را به روی خاورمیانه باز میکند. اهمیت این موضوع و شکست یا عقب راندن اسلام سیاسی چه فرجه ای برای تحرک سیاسی در ایران باز میکند؟
فاتح شیخ: بیگمان بروز شرایط انقلابی کنونی در عراق و لبنان و رشد بعدی آن به انقلابی که قادر به سقوط و سرنگونی دولتهای حاکم بر آن دو جامعه باشد اساسا و اولا محصول مناسبات سرمایه داری سراپا فساد آنهاست. فقر و فلاکت و بیکاری و فساد فراگیری که کارگران و توده های اعماق جامعه را به جان آورده مولود نظامی است که همه جهان را به چنان اوضاع خارج از تحملی سوق داده است و میدهد. آنچه هم اکنون در شیلی و یک دوجین کشور دیگر چهارگوشه جهان میگذرد نظیر همان است که در عراق و لبنان توده های بپاخاسته را به میدان تحریر بغداد و میدان ریاض الصلح بیروت کشانده است. با این حال اگر این اوضاع فلاکتزده در سراسرجهان زاده آن زیربنای استثمار و ستم سرمایه دارانه است و هر جا و هر زمان امکان فوران دارد، روبنای حکومت مذهبی قومی عراق و لبنان و سلطه جابرانه و غارتگرانه جمهوری اسلامی و دارودسته های سکتی وابسته به آن باعث شده که عصیان امروز توده ها در این دو کشور دقیقا همین نوع حاکمیت ارتجاعی را سیبل تعرض انقلابی و سرنگونی خواهانه خود قرار دهد. این عصیان انقلابی و در همان حال مبارزات کارگران و محرومان اعماق جامعه ایران برای به زیر کشیدن جمهوری اسلامی قطعا خواهد توانست اسلام سیاسی را در کل خاورمیانه به زانو در آورد و به هزیمت بکشاند. اگر مبارزه مردم ایران برای سرنگونی رژیم اسلامی حاکم فرجه ای برای مردم جوامع خاورمیانه در راستای نجات از کابوس اسلام سیاسی و توحش تروریستی آن است بیگمان انقلاب در حال جریان در عراق و لبنان هم امروز متقابلا روزنه فرجه ای روشن و امیدبخش برای تحرک سیاسی گسترده تر در ایران باز میکند. سرنوشت اعتراض اجتماعی و رهایی این جوامع از سلطه مذهبی قومی طائفی و از کابوس ترور و توحش اسلام سیاسی بسیار به هم تنیده است. باید آن را فشرده تر ساخت و تمام انرژی بنیانکن آن را برای رهایی جامعه به کار انداخت.
کمونیست هفتگی: اگردر پایان نکته دیگری یا فراخوانی دارید؟
فاتح شیخ: جای تردید نیست که تا همینجا در هر دو جامعه عراق و لبنان تحولی تاریخی اتفاق افتاده که مبنای تاریخی سیاسی جدیدی به این دو جامعه داده است. انقلابی که در حال جریان است این مبنای تاریخی را هم اکنون حاصل کرده است و این تخته پرشی محکم و نیرومند در مسیر انقلاب کارگری و رهایی سوسیالیستی است. سرنگونی رژیمهای مذهبی قومی حاکم این جوامع از ملزومات انقلاب سوسیالیستی است. اما برای سرنگونی هم بیگمان شکل دادن به آلترناتیو سوسیالیستی ضروری است. ضروری و بویژه در شرایط انقلابی ممکن و قابل تحقق است. شرایط انقلابی را باید دریافت و با تلاش در مسیر بسط و ادامه انقلاب باید آن را به سرانجام رساند. در این نبرد طبقاتی که هم اکنون در عراق و لبنان و ایران و شیلی و نظایر آنها جریان دارد به گفته مارکس و انگلس (در بیانیه مارس ١٨٥٠) “ندای جنگ کارگران همیشه باید “انقلاب مداوم” باشد. پیروز باد انقلاب.
٧ نوامبر ٢٠١٩
