مبارزان کمونیست
خیزش اعتراضی رو به اوج علیه سیستم حاکم در عراق
مصاحبه کمونیست هفتگی با فاتح شیخ
کمونیست هفتگی: اعتراضات گسترده در عراق از سومین هفته گذشته است. این موج اعتراضی علیه چه و برای چیست؟ مطالبات طرح شده از چه نوع است؟ خیزش توده ای کدام بخشهای عراق را فراگرفته؟ چشم انداز تداوم آن چطوربه نظر میرسد؟
فاتح شیخ: موج رو به اوج اعتراضات اخیر شهرهای عراق علیه کل سیستم حاکم است. کاراکتر سلبی و تعرضی این خیزش چنین حکمی را فریاد میزند و اثبات میکند. وقتی توده مردم با خشم مقر همه احزاب شریک در حاکمیت را بی استثنا زیر تعرض میگیرند و به آتش میکشند یعنی سیستم حاکم را نمیخواهند. این نخواستن سلبی طبعا در رشته مطالبات متنوعی بیان اثباتی پیدا میکند که آن هم جای توجه جدی است. نمایندگان اعتراضات اخیر که هفته گذشته با هیاتهای تعیین شده دولت وارد مذاکره شده اند، خیزش اعتراضی خود را “خیزش برای حقوق” نام گذاشته اند. این نامگذاری ساده و روشن بیانگر تاکید قاطعانه بر حق طلبی و حق به جانبی و اعتماد به نفس مردم بپاخاسته است. گویای این حقیقت است که معترضان همه آنچه میخواهند را حق خود میدانند و با جدیت پا میفشارند که دولت فورا مطالباتشان را پاسخ دهد در حالیکه کم و بیش واقفند که نه دولت کنونی قادر به پاسخگوئی مطالبات آنهاست و نه حکومتی که قرار است پس از اعلام نتیجه نهائی انتخابات ١٢ مه تشکیل شود. مطالبات اثباتی متنوع و فراگیر این خیزش از تامین آب و برق و اشتغال ثابت و تعویض (بیمه) برای بیکاران و افزایش حقوق کارمندان و تامین بهداشت و درمان و تعویض خانواده جانباختگان و مجروحان و آزادی فوری صدها بازداشتی اعتراضات، تا خاتمه یافتن دخالت و نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق و تا نظافت فوری ذباله های انباشته شده خیابانها را در بر میگیرد. طرح این رشته مطالبات متنوع به این معنی است که مردم معترض میگویند پس از گذشت پانزده سال از حکومتهای تا گلو فاسد و دزد هیچ ندارند و همه چیز میخواهند. به این معنی است که این حکومت و این سیستم را نمیخواهند و نخواستن آن را هم با صدا و بیان رسا فریاد زده اند و به گوش جهانیان رسانده اند.
انفجار خیزش اعتراضی از بصره شروع شد. سریعا چون آتشی که در جنگل خشک بیفتد، دهها شهر جنوب و وسط را فرا گرفت. بصره دومین شهر بزرگ بعد از بغداد و پایتخت اقتصاد نفتی عراق است. روزی چهار میلیون بشکه نفت از بندر ام القصر در دهانه خلیج روانه بازار میکند و میلیونها دلار درآمد به خزانه دولت بغداد میریزد در حالیکه اهالی آن از بیکاری وسیع جوانان تحصیلکرده، از بی آبی و بی برقی در این تابستان سوزان رنج میبرند، خیابانهای شهر هم پر ذباله است. جمعه گذشته موج تظاهرات به بغداد رسید و ابعاد سراسری پیدا کرد (جز مناطق شمال بغداد تا ترکیه و ایران شامل کردستان عراق و مناطق موسوم به “سنی نشین” که وضعیت جداگانه دارند). با رسیدن اعتراض به میدان آزادی بغداد که یادآور تظاهراتهای اعتراضی گسترده بهار ٢٠١١ و سالهای بعد بود، دولت ناگزیر شد هیاتهای مذاکره با نمایندگان معترضان همه شهرها تعیین کند. بویژه در بغداد نیروهای سرکوبگر رژیم با تمام قوا و تجهیزات و با نشان دادن آمادگی برای اعمال سبعیت تلاش کردند مانع تجمع معترضان شوند اما موفق نشدند، معترضان اعلام کردند که تا رسیدن به خواستهایشان روزهای جمعه تجمع خواهند کرد. قرار است فردا جمعه ٢٧ جولای از بغداد تا بصره در همه شهرها تظاهرات اعتراضی برگزار گردد.شمار قربانیان سرکوبگری رژیم تا کنون به ١٤ کشته، صدها زخمی و صدها بازداشتی رسیده است. در روزهای اخیر هم نیروهای سرکوب رژیم بویژه میلیشیای پیرو رژیم اسلامی ایران موسوم به حشد شعبی، دست به ترور آشکار فعالین شناخته شده اعتراضات زده اند.
به رغم چنین ابعادی از سرکوبگری و سبعیت به نظر میرسد این خیزش اعتراضی تداوم خواهد داشت چراکه رشد نارضایتی انباشته شده در پانزده سال سابقه سراپا فساد و استثمار شدید و غارت آشکار به موازات قادر نبودن هیچ دارودسته ای از حاکمیت به پاسخگویی این همه مطالبات فراگیر کاراکتر سلبی خیزش جاری را چنان نیرومند و پابرجا و ماندگار کرده است که میتوان گفت رژیم کنونی بغداد از این بحران جان به در نخواهد برد.
کمونیست هفتگی: آیا انتخابات اخیر که نتایج آن پس از دو ماه و اندی هنوز ناروشن مانده است بر اشتعال این آتش اعتراضی تاثیر داشته است؟
فاتح شیخ: پوچی انتخابات اخیر عراق خود یکی از نشانه های نارضایتی انباشته شده در اعماق جامعه بود. انتخاباتی که بیش از ٥٥٪ صاحبان حق رای آن را بایکوت کردند بر اشتعال آتش این اعتراضات تاثیر نداشت، برعکس نارضایتی عمیق اعماق جامعه بر انتخابات تاثیر گذاشت. بایکوت اکثریتی نیرومند شهروندان پوچی آن را آشکار ساخت. هم اکنون دو ماه و نیم از برگزاری آن انتخابات گذشته است و هنوز نتایج آن و سرنوشت خود آن ناروشن است. در تجمع هفته گذشته نمایندگان احزاب شریک حاکمیت در کاخ رئیس جمهور، بحث حاضران چگونه رویارو شدن با خیزش اعتراضی بود نه تلاش برای باز کردن کلاف سردرگم تشکیل حکومت آتی بغداد.خیزش اعتراضی توده ها احزاب تاکنون سهیم در حکومت را ناگزیر کرده که ریاکارانه از اعتراضات حمایت کنند و هر یک تقصیر را به گردن دیگر رقیبان قدرت بیندازد.
کمونیست هفتگی: آب و برق عراق به میزان زیادی در دست رژیمهای حاکم ترکیه و ایران است. این رژیمها چه میزان در افروختن و تداوم این اعتراضات تاثیر دارند؟
فاتح شیخ: درست است که سرچشمه آب و به درجات معینی برق عراق دست دولتهای همسایه است، اما این یک مساله صرفا جغرافیایی نیست بلکه اساسا سیاسی و در چارچوب رقابتهای سرمایه دارانه حاکم بر مناسبات آن دو دولت با دولت بغداد است. بخش عمده سرزمینی که در قرن گذشته قلمرو کشور عراق شناخته شده میان دو رود دجله و فرات قرار گرفته است و به همین دلیل “بین النهرین” نام دارد. هفت قرن پیش سعدی شیرازی میگفت: اگر باران به کوهستان نبارد، به سالی دجله گردد خشک رودی. اما امروز کم آبی و خشک رود شدن دجله و فرات کمترحاصل نباریدن باران در کوهستان است تا حاصل عملکرد رژیمهای حاکم بر ترکیه و ایران که با بنای دهها سد بر سرچشمه های آب در مناطق کوهستانی قلمرو حاکمیت خود قصد دارند بر دولت عراق اعمال نفوذ کنند. نتیجه رقابتهای دولتهای بورژوایی همسایه عراق به موازات فساد فراگیر هیات حاکمه بورژوایی عراق، تحمیل بی آبی و بی برقی بر اهالی کشور عراق بویژه در بخشهای جلگه ای وسط و جنوب “بین النهرین” است. اما این معضل جغرافیایی نیست بلکه مستقیما مرتبط است با حاکمیت دولت بورژوایی عراق و دست اندازی مدام دو رژیم حاکم بر ترکیه و ایران بر حیات سیاسی و اقتصادی عراق. در خیزش اعتراضی جاری اگر فریاد شعار علیه دست اندازی رژیم اسلامی ایران بلند است دقیقا به این دلیل است که دارودسته های تا مغز استخوان ارتجاعی و فاسد پیرو رژیم اسلامی ایران در مناطق وسط و جنوب عراق بیشتر حضور دارند.
کمونیست هفتگی: آینده رژیم حاکم بر عراق و به موازات آن آینده نفوذ کنونی رژیم اسلامی ایران در عراق در پیامد پیشروی اعتراضات کنونی به کجا میتواند بینجامد؟
فاتح شیخ: در خاورمیانه ای که اوضاع سیاسی جوامع آن به درجات زیادی به هم تنیده است اوضاع هیچ دو جامعه ای مانند دو ایران و عراق در هم تنیده نیست. از اعتراضات دیماه ١٣٩٦ بیش از صد شهر ایران به این سو رژیم اسلامی ایران در سراشیب نابودی قرار گرفته است. خیزش اعتراضی شهرهای عراق هم به نوبه خود ناقوس آغاز سیر نزولی نفوذ رژیم حاکم بر ایران در جغرافیای عراق را علنا به صدا در آورده است. در اعراضات اخیر شهرهای عراق شعار “لا شیعية لا سنية، حکومة علمانية” خواست روشن برچیدن رژیم اسلامی و برقراری یک نظام سیاسی سکولار غیرقومی غیرمذهبی را برجسته میکند. در هم تنیدگی اوضاع سیاسی دو کشور عراق و ایران وهم سرنوشتی مردم دو کشور در مبارزه برای رهایی از کابوس حاکمیت اسلامی دو رژیم حاکم بر آنها عیانتر از آن است که محتاج بیان باشد. بویژه باید تاکید کرد که در صحنه بودن طبقه کارگر و جنبش کمونیسم، ایجاب میکند تا احزاب و نیروهای کمونیست فعال این دو جامعه نقش تاریخی خود و طبقه کارگر را در این دوران گذار انقلابی با جدیت تمام ایفا کنند.
***
