مبارزان کمونیست
فرازهایی از جنبش کارگری ایران
مبارزات کارگران بیکار در سال 1358
یکی از بزرگترین مشکلات بعد از بهمن 57 موج بیکاری بود که به دلیل تعطیلی کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، فرار کارفرماها و صاحبان صنایع مختلف و… بوجود آمده بود. طبق آمارهایی که در روزنامه‌ها به نقل از رییس کل بانک مرکزی منتشر شد حدود سه و نیم میلیون بیکار در جست وجوی کار بودند که 9درصد جمعیت کشور را شامل می‌شدند. در خبری در 21 اسفند ماه آمده که در کمتر از 15 روز تنها 150هزار بیکار به استانداری آذربایجان شرقی مراجعه کردند. بسیاری از این کارگران اخراج شده بودند چرا که در اعتصابات قبل از بهمن 57 شرکت داشته و در محل کار خود حاضر نشده بودند. در پی شکایات زیاد کارگران مبنی بر نپرداختن دستمزدها وکمی آن، در 28 اسفند ماه آقای خمینی به وزیر کار دستور داد تا حقوق عقب افتاده کارگران سراسر کشور پرداخت شود.
هر چند در 27 بهمن اعلام شده بود:“هر که بگوید اعتصاب باقی است خائن است“، اما پرداخت نشدن دستمزدها، نداشتن حداقل امکانات زندگی، بیکاری و فقر و … سبب شد تا حرکت دسته جمعی، اعتصاب، تحصن و راهپیمایی‌ها برای گرفتن حقوق معوقه و اعتراض به بیکاری و درخواست کار دوباره آغاز شود. یکی از طولانی ترین تحصن‌هایی که برپا شده بود تحصن فارغ التحصیلان بیکار بود که از اواسط فرودین ماه درکاخ دادگستری بست نشسته بودند و پس از 48 روز، در6خرداد، و به طور مشروط به تحصن خود پایان دادند. این گروه که خواستار لغو قانون منع استخدام بودند، اعلام کرده بودند که حاضرند 6 ماه بدون حقوق در دورافتاده ترین نقاط کشور خدمت کنند. آنها در پی درخواست دادن مهلت 15 روزه به دولت، به تجمع خود پایان دادند و قطعنامه‌ای صادر کردند.
در لابلای ورق‌های روزنامه‌های آن سال می‌توانیم بخشی از این حرکت‌های جمعی کارگران بیکار را بیابیم . مروری کوتاه داریم بر آنچه در چند ماه اول سال 58 بر کارگران بیکار ایران گذشت.
***
19 اسفند 57 دولت برای حل مشکل بیکاران طرح تشکیل صندوق وام برای کارگران بیکار را تصویب کرد. به طور کلی در 5 مورد به کارگران وام تعلق می‌گرفت:
کسانی که در 4 سال گذشته حق بیمه پرداخت کرده باشند – کسانی که از سال 1354 به بعد یک سال به طور مستمر حق بیمه خود را پرداخت کرده باشند – پرداخت وام به کارگران بیکاری که فقط دفترچه بیمه داشته باشند – پرداخت وام به کارگران بیکار ساختمانی که دفترچه بیمه ندارند ولی اسم آنها در لیست حقوق شرکت‌ها ساختمانی در شعب سازمان تامین اجتماعی وجود داشته باشد. – کارگران بیکار که شامل ردیف یک ودو باشند. ردیف یک شامل کارگران بیکار گارگاه‌های صنعتی وساختمانی فاقد دفترچه تامین اجتماعی است که دارای کارفرمای مشخص می‌باشند و در این ردیف تحقیق درمورد کارگر بودن و بیکار بودن کارگر در هر واحد صنعتی باید به گواهی کارفرما برسد و مدت کارکرد هر کارگر نیز باید قید شده باشد.
کارگرانی که سنشان بین 16تا 21 سال است در صورتی که کارگر بودن آنها محرز شود در 4 سال گذشته یک سال حق بیمه مستمر یا غیر مستمر پرداخت کرده باشند یا در دو سال گذشته 6 ماه سابقه بیمه داشته باشند وام به آنها تعلق خواهد گرفت. علاوه بر این چنانچه افراد تحت تکفلشان حق بیمه پرداخت نکرده باشند به خواهر برادر و پدر و مادر این افراد نیز وام پرداخت خواهد شد. افرادی که سن آنهابیش از 60 سال است و قبلا کار می‌کردند و هم اکنون هم آمادگی کار دارند به شرط آنکه مستمری و بازنشستگی دریافت نکنند به آنها وام تعلق خواهد گرفت. دولت 7500ریال برای کارگران مجرد و 1500 ریال برای همسر و 500 ریال هم برای بچه‌های آنان در نظر گرفته بود.
اما این طرح با مخالفت زیاد کارگران روبرو شد و کارگران پیشنهاداتی برای اصلاح بندهای وام بیکاری داشتند که در گردهمایی‌های خود به اطلاع مسولان می‌رساندند. تجمعی با شرکت حدود 5000 نفر در ساعت 3تا5 بعد از ظهر هشتم فروردین در مقابل خانه کارگر برگزار شد. هیات موسس شوراهای کارگران راه و ساختمان وتاسیسات ساختمانی این تجمع را برگزار کرده بود. در ابتدا یکی از نمایندگان کارگران اخراجی و بیکار شده شرحی از فعالیت‌های گذشته هیات موسس را خواند و اعلام کرد شروط پرداخت وام قابل قبول نیست. در روز سه شنبه نمایندگان وزارت کار برای جواب گویی به اعتراض کارگران بی مسولیتی کردند. در مذاکرات بعدی نیز نتیجه‌ای بدست نیامد. کارگران تصمیم گرفتند فردای آن روز را (یکشنبه 27 اسفند57) در وزارت کار تجمع کنند. در نیمه‌های شب همان روز نمایندگان کارگران به آقای فروهر معرفی و شور و مشورتی با حضور دو افسر نیروی هوایی، دو خبرنگار از روزنامه‌های کیهان و پیغام امروز شروع شد…
در نامه‌ای درمورد این جلسه چنین آمده: ”آقای وزیر کار در گفت و گویی که با نمایندگان کارگران بیکار و اخراجی تاسیسات راه و ساختمان ، در این روز گفت:“ از ارس تا خلیج فارس کسی که به من ”باید“ بگوید به دنیا نیامده است“! که این مساله با اعتراض کارگران روبرو شد. اما در خبرهای رسمی آمده که ”چون وزیر محترم خسته بودند، مذاکرات معوق ماند و کارگران اعتراض کردند.“
در این نامه که یکی از خوانندگان به روزنامه آیندگان نوشته به رویدادهای این جلسه اشاره شده است. این نامه تحت عنوان“آقای وزیر کار! اگر کارگران از شما حق خود را نخواهند از کی بخواهند“ چاپ شده است. در بخش‌هایی از آن چنین می‌خوانیم:
آقای وزیر کار در اولین روزهای اولین سال انقلاب ”عیدی ” به کارگران دادند. که به حق باعث شگفت همگان شد. کارگران از لحظه‌ای که قدم به ساختمان وزارت کار گذاشتند با پاسداران مسلحی روبرو شدند که گویا وظیفه شان حفاظت از ساختمان وزارت خانه بود. اما به زودی پاسداری مسلحانه از وزارت کار بسط پیدا کرد و تبدیل به نوعی پاسداری مسلحانه از ساختمان در مقابل کارگران می‌شود. کنترل مسلحانه کارگران ساعت به ساعت شدیدتر می‌شود تا آنکه به جایی می‌رسد که افراد مسلح سعی می‌کنند با شلیک تیر هوایی از پخش اعلامیه کارگران جلوگیری کنند. آیا واقعا گریه آور نیست که لوله تفنگ به سوی کسانی گرفته شود که با ریختن خون خود با اعتصاب‌های آگاهانه سیاسی و با قبول فداکاری‌های بسیار اولین مرحله انقلاب ما را به پیروزی برسانند؟
در این جلسه یکی از کارگران اعلام اعتصاب غذا کرد و همه جمع در تایید اقدام او اعلام همبستگی واعتصاب غذا نمودند. لیکن مسولین امور کوشش کردند که خواستهای کارگران را در ماده‌هایی به صورت طرح عنوان نمایند که مورد قبول واقع نشد. وی افزود: ما سیلی نقد می‌خواهیم نه مثل رژیم گذشته حلوای نسیه. خواسته‌های کارگران در قطعنامه‌ای به شرح زیر آمد:
میزان وام برای افراد به ترتیب ذیل پیشنهاد می‌شود: مجردین نه هزار ریال برای همسر سه هزار ریال برای هر فرزند نهصد ریال . بازپرداخت وام شش ماه پس از اشتغال به کار و میزان بازپرداخت با توجه به میزان دستمزد ماهانه کارگر به شرح زیر می‌باشد از یک درصد از حقوق: تا 15000 ریال شروع و تا 10% حقوق برای دستمزدهای بالاتر از 35001 ریال تعیین شده.
چنانچه کارگری پس از تصویب این مصوبه آزادنه و به اختیار خود ترک کار نماید مشروط بر اینکه از طرف کارفرما ترک کار به اوتحمیل نشده باشد حق استفاده از وام فوق الذکر را ندارد.
کارگران کمتر از 21 سال که افرادتحت تکفل دارند به شرط آنکه در خلال دو سال گذشته شش ماه متوالی به کار اشتغال داشته و اینک بیکار شده باشند با گواهی دونفر از معتمدین محل یا تایید هیات رسیدگی به شکایات و اعتراضات صندق وام حق بهره مندی از وام صندوق را خواهند داشت.
کارگران متاهلی که از وام صندوق استفاده می‌کنند در صورتی که متکفل مخارج پدرو مادر یا خواهر و برادر صغیر خود هم هستند در قبال هر یک نهصد ریال دریافت خواهند کرد.
کارگران 60 سال به بالا حق استفاده از وام را دارند به شرط آنکه منبع درآمد دیگری نداشته باشند.
چنانچه همسر کارگر بیکار با درآمد کمتر از میزان وام کارگری به کار اشتغال داشته باشد صندوق وام مابه التفاوت آن را تا میزان وام کارگری به کارگر بیکار می‌پردازد.
هر کارگر بیکار متقاضی وام اعم از کارگران فنی راه سازی و ساختمانی و تاسیساتی و معدنی و غیره با ارائه دفترچه بیمه قدیم یا جدید و یا کارت شناسایی دوایر دولتی و یا تایید دو نفر از معتمدین محل دال بر بیکاری کارگر می‌توانند از وام استفاده کنند.
در پایان این گردهمایی نماینده کارمندان و کارگران فروشگاه‌های زنجیره‌ای کوروش گفت به علت اینکه ما اعتصاب کردیم از کار اخراج شدیم و حالا به هر جا مراجعه میکنیم نتیجه‌ای بدست نیاورده ایم.
مانند همیشه وقتی پاسخی در مقابل حرف حساب کارگران وجود ندارد، آنان را وابسته به گروه‌ها و احزاب سیاسی می‌کنند و یا اینکه می‌گویند عده‌ای خرابکار و توطئه گر و کمونیست و دانشجو در میان کارگران نفوذ کرده اند. یکی از کارگرانی که در آن روزها در جریان فعالیت‌های کارگران بیکار بوده می‌گوید: در یکی از جلساتی که وزیر کار با کارگران بیکارداشت این مطلب را عنوان کرد. در مقابل این حرف وزیر که گول حرف‌های دانشجویان را نخورید، کارگران شعار دادند: دانشجو کارگر اتحاد اتحاد. بار دیگر فروهر حرف خود را تکرار کرد و باز هم با همین پاسخ کارگران روبرو شد . این گفت وگو آنقدر ادامه یافت که فروهر به ناچار و با درماندگی پشت تریبون شعار کارگران را تکرار کرد: کارگر دانشجو اتحاد اتحاد.
در گردهمایی سه هزار نفری کارگران اخراجی و بیکار که ساعت سه بعد از ظهر روز یکشنبه 12فروردین برگزار شد، کارگران و نماینده‌های آنان به شدت به سیاست‌های وزارت کار و رادیو و تلویزیون حمله کردند. این گردهمایی با حضور خبرنگاران خارجی و داخلی در خانه کارگر واقع در خیابان ابوریحان برگزار شد . ابتدا یکی از نمایندگان کارگران ضمن بر شمردن اقدامات انجام شده اشاره کرد. وزارت کار قول داده بود که خواسته‌های کارگران را با هیات دولت در میان خواهد گذاشت و هر چه زودتر نتیجه را به ما اعلام خواهد کرد.
نماینده ی کارگران پخش شرکت نفت گفت که کارگران نفت در صدد هستند صندوقی برای رفاه کارگر از طریق خود کارگران ایجاد کنند تا بدین وسیله بتوانند صفوف آنها را فشرده تر و در یاری شان کوشا تر باشند. این نماینده خواستار ایجاد تشکل‌های کارگری شد.
سپس نماینده وزارت کار گفت وزارت کار باید خواسته‌های کارگران را اجابت کند ولی مواردی هست مثل بحث پولی و غیره که با آن مواجه هستیم و همچنین … میلیاردها ارز از کشور خارج شده مقدار زیادی از تاسیسات کارخانه‌ها و خانه سازی تعطیل شده اند. طبیعی است که یک اختلال بوجود می‌آید و مسایل کارگران بیکار هم از آن جمله هستند … و نمی‌شود بی مطالعه همه کارها را انجام داد. در این حال یکی از کارگران از میان جمع پرسید“ اگر دولت پول ندارد چرا آقای اردلان وزیر دارایی اعلام کرده است که به کشورهای درحال توسعه وام می‌دهد درحالی که شما دم از بی پولی می‌زنید؟“
یکی از کارگران درحالی که عصبی می‌نمود، اظهار داشت چرا به وضع ما رسیدگی نمی‌شود کارگری که آسمانخراش می‌سازد خود در بیغوله زندگی می‌کند با ساواکی فرق دارد چرا به کارگران می‌گویید ضد انقلاب ؟ این اتهام‌ها را پسر رضا خان قلدر هم به ما می‌زد. … آیا این حرف را می‌زنیم ضد انقلابی هستیم؟ کار خواستن لباس خواستن گناه است و یا خواسته‌های ضد انقلاب؟! بعد از 5 روز که اعتصاب غذا کردیم و چند نفر به بیمارستان برده شدند و کتک خوردند 1000 تومان به ما دادند و صدها بار از تلویزیون اعلام کرد، البته فقط شکسته شدن اعتصاب غذا و دادن هزار تومان را، ولی از تحصن و اعتصاب غذا و کتک خوردن در بیمارستان هزار تخت خوابی کلامی گفته نشد.
سپس نماینده کارگران گفت: نود درصد کارگران بیمه نیستند چرا این همه روی بیمه تاکید می‌کنند… چرا آقایی که خبر دادن هزار تومان ما را با آب و تاب پخش می‌کند در اینجا نیست که از ما فیلم تهیه کند؟ آیا رادیو تلویزیون مال ما نیست حتما متعلق به یک عده بازاری و سرمایه دار است.
در این حال یک از کارگران شرکت فسان گفت: چهار روز است که در این شرکت متحصن هستیم. از وزارت کار آمدند با کارفرما چایی خوردند و هیچ کدام نیم نگاهی هم به ما نیانداختند. سروان درافشان از کمیته آمد و بر روی ما اسلحه کشید. ایشان کی هستند؟(کارگران پاسخ دادند: ساواکی) کارگر دیگری گفت: ما پول مفت نمی‌خواهیم بازویی که بخواهد پول مفت بگیرد برای زیر گِل خوب است. صدقه نمی‌خواهیم. ما کار می‌خواهیم. به ما کار بدهید تا بکنیم…آقای نماینده وزارت کار، وزارت کار را چنان ورشکسته اعلام کرده اند که من حاضرم زیلوی کهنه خانه ام و کتم را بفروشم تا به خزانه دولت ریخته شود. ولی شما بگویید مسایل مملکت با این چیزها حل می‌شود؟
در گردهمایی بعدی که با حضور دو هزار تن 4 شنبه درخانه کارگر برگزار شد، کارگران بیکار توافق کردند که دو نامه سرگشاده برای آقای طالقانی و نخست وزیر بفرستند. در پایان خواستار رسیدگی به وضع خود تا یک شنبه شدند. در غیر این صورت اعلام کردند که از محل خانه کارگر به سمت منزل آقای طالقانی به اتفاق زن و فرزندانمان راه پیمایی خواهند کرد و از مراجع مسول خواستند که از مزاحمت‌های احتمالی در این راهپیمایی جلوگیری کنند.
یک شنبه 5 هزار تن از کارگران راه وساختمان و تاسیسات و اخراجی‌های کارخانه‌ها ضمن راهپیمایی به سمت منزل آقای طالقانی خواستار رسیدگی به خواسته‌های و نیاز‌های خود شدند. پیش از تظاهرات، یکی از کارگران از دانشجویان حاضر در خیابان ابوریحان خواست تا از شرکت در این تظاهرات خوداری کنند تا تصور نشود که راهپیمایان کارگر نیستند. شعارهایی از جانب کارگران داده میشد از جمله : حقوق کارگر پرداخت باید گردد – نباید کارگر اخراج گردد- حرف بس است عمل کنید – وعده و وعید نان نمی‌شود. پلاکاردهایی هم در دست راهپیمایان دیده میشد: گرسنگی ما و خانواده همان را تهدیدی می‌کند. خواسته‌های برحق مان باید داده شود.
جالب توجه اینکه بیشتر از راهپیمایان، مردم در پشت و دو طرف آنان در حال حرکت بودند. کارگران موفق نشدند با آقای طالقانی ملاقات کنند. گفته شد که ایشان به دلیل بیماری نمی‌توانند با کارگران گفت و گو کند و پیشنهاد قبلی را مبنی بر مذاکره نماینده کارگران و وزارت کار دوباره مطرح شد. کارگران یک صدا گفتند: حرف بس است عمل کنید. سپس در حالی که اجتماع کارگران چند بار دچار تشنج شد. چند تن از کارگران صحبت کردند. نماینده کارگران کف ساب و نظافتچی گفت: کسانی که می‌خواهند به ما وصله بچسبانند محکوم میکنیم و خواستار اجرای مفاد قطعنامه ی 12 ماده‌ای تقدیمی به وزارت کار هستیم. کارگران ضمن حمله شدید به رادیو و تلویزیون به سبب پخش نکردن خواستهای آنان اعلام کردند تا روز سه شنبه به دولت فرصت می‌دهیم. اگر نتیجه‌ای نگرفتیم روز سه شنبه ساعت 9 صبح از محل خانه کارگر به سمت نخست وزیری راهپیمایی خواهیم کرد. لازم به توضیح است که کارگران متحصن در شرکت متوساک اتحاد ملی زنان و دیپلمه‌های بیکار نیز طی اعلامیه‌هایی همبستگی خود را با کارگران اعلام کردند.
سه شنبه21 فروردین نزدیک به دو هزار تن از کارگران بیکار شده زن و مرد و اخراجی به سمت دادگستری راهپیمایی کردند. چند تن از کارگران و نمایندگانشان سخنرانی کردند. یکی از کارگران در این رابطه گفت: آیا ما برای رسیدگی به دردهای خود باید به امریکا وشوروی و انگلیس و فرانسه مراجعه کنیم؟ ما شکایت خود را با ملت ایران طرح میکنیم وباید چنین کنیم. رادیو و تلویزیونی که با بیشتر از 15 کشته بدست گرفتیم باید شکایت ما را به گوش مردم ایران برساند… تحریکات علیه کارگران ادامه دارد. در اصفهان عوامل مرتجع تعدادی محصل را تحریک کردند و گفتند که کارگران بیکار اصفهان خرابکار هستند واجتماع آنان را به خون کشیدند. ملت ایران بداند که ما کارگریم نه خرابکار. …
سپس کارگران به خیابان آمدند و با دادن شعارهای زیر به سمت دادگستری به راه افتادند: بازوی هر کارگر ستون انقلاب است- بیکاری کارگر بزرگترین گناه است. شعارنوشته‌های زیر نیز در دستان آنان بود: ما خواهان پشتیبانی همه مردم ایران هستیم- ما کشتار وحشیانه کارگران بیکار اصفهان را محکوم میکنیم.
مصاحبه با چند تن از کارگران بیکار حاضر در تحصن:
یک کارگر شرکت ساختمانی در کارگاه هما گفت: 5 ماه است بیکاریم . هر چه داشتیم خوردیم. و حالا دیگر چیزی ندارم. به نظر من رادیو تلویزیون با اینکه می‌گوید بلندگوی پابرهنه‌هاست در واقع مال کسانی است که روی فرش هم با کفش خارجی راه می‌روند. ما به هرجا می‌رویم می‌گویند موقت هستیم و قدرت اجرایی نداریم. پس قدرت اجرایی در دست چه کسی است؟
یکی از کارگران زن به نام عصمت که کارگر چرخکار است می‌گفت: سه ماه است بیکاریم. ما را جزو آدم حساب نمی‌کنند. من می‌دانم که خیلی ازکارگران الان از خجالت دارند عرق می‌کنند من دیگر پولی در بساط ندارم. آخرین انگشتری را که داشتم پریروز فروختم. پری قربانی کارگر قرقره سازی گفت شوهرم هم کارگر است و هر دوبیکار هستیم. شاه که بود، نمی‌توانستیم نفس بکشیم حالا هم اگر حرف بزنیم وصله ی دیگری به ما می‌چسبانند. ما همه با هم انقلاب کردیم و تقاضا داریم به کار همه ی کارگران رسیدگی کنند. ما صدقه سری نمی‌خواهیم . ما حق خود را می‌خواهیم. کدام دین و مذهب گفته که بچه‌های اعیان واشراف میوه در خانه داشته باشند و بچه‌های ما نان خالی نداشته باشند.
در پی این تحصن گروهی از وکلای دادگستری ایران واتحاد ملی زنان اعلامیه‌ای مبنی بر پشتیبانی از کارگران بیکار صادر کردند. تحصن کارگران بیکار در دادگستری ادامه یافت. این کارگران عنوان کردند که امیر انتظام، سخنگوی دولت، تصویب طرح وام بیکاری را اعلام کرد، درحالی که طرح تصویب شده به دلیل مقررات پیچیده‌ای که دارد نمی‌تواند بیش از ده درصد کارگران بیکار را شامل شود و ما آن را قبول نداریم. کارگران متحصن اضافه کردند حالتی که فیلم مربوط به کارگران و پس از آن مصاحبه امیرانتظام پخش شد، به مردم تفهیم نمی‌کرد که ما چه خواستهای داریم و این فکر پیش می‌آید که با خواسته ی ما موافقت شده است. در حالی که این چنین نیست.
در پی مصاحبه تلویزیونی کارگران بست نشسته در دادگستری دیروز گروه‌های مختلفی به دادگستری آمدند. 86 گروه صنعتی دانشگاهی و سیاسی با کارگران بست نشسته ابراز همدردی کردند و پشتیبانی خود را از آنها اعلام کردند و گروه‌های مخالف هم با شعارهایی مثل مرگ بر کمونیست می‌دادند و بین آنها و کارگران درگیری پیش آمد. کارگر کف سابی که چهره اش نیز از تلویزیون پخش شد بود، به وسیله تظاهرکنندگان کتک خورد.
دوشنبه 27 فروردین، کارگران بیکار با میانجی گری وزیر دادگستری پس از 5 روز به تحصن خود پایان دادند. آقای مبشری بعد از ظهر دیروز در پی مذاکره با کارگران بیکار قول داد که طرح پیشنهادی کارگران امشب در هیات دولت مطرح خواهد شد و تا 4 شنبه نتیجه به کارگران اعلام می‌شود. در آخرین روز تحصن کارگران دو تن از کارگران که به وسیله عناصر ناشناخته‌ای از ناحیه چشم و سر مجروح شده بودند به بیمارستان منتقل شدند. کارگرکف ساب که به دلیل پخش تصویرش معروف شده و روز قبل کتک خورد بود، در ابتدای روز دستگیر شد. کارگران تا قبل از آزادی وی در ساعت 6 عصر تحصن خود را خاتمه ندادند و با دادن شعار خواستار آزادی وی شدند.
به دنبال مصاحبه مطبوعاتی امیر انتظام سخنگوی دولت مبنی بر طرح تصویبی وام بیکاری، نمایندگان کارگران بیکار شده در تماس با آیندگان اظهار داشتند که طرح وام بیکاری دولت حرف تازه‌ای نیست … آقای امیرانتظام سوال می‌کنند چرا کارگران به محل تعین شده (که هنوز تعین نشده) برای دریافت وام بیکاری مراجعه نمی‌کنند. جواب سوال را خود ایشان داده اند. چرا که نخستین و مهم ترین خواست ما دریافت وام بیکاری است ولی شرایط آن انقدر پیچیده وغیر معقول است که 90درصد کارگران نمی‌توانند از آن استفاده کنند. برای همین هم کسی تا کنون مراجعه نکرده است. آقای امیر انتظام جای دیگری می‌گویند:“بیکاری و بی پولی را دست آویز قرار میدهند. در حالی که هم پول هست و هم کار.“ سوال ما از ایشان این است که کدام پول؟ پولی که به 90درصد کارگران قابل پرداخت نیست. کدام کار اعلام کنید تا برویم. … چرا نمی‌خواهید قبول کنید که طرح دولت ناقص است؟ چرا نمی‌خواهید قبول کنید با این مبلغ تصویب شده دولت حتا از حداقل ل زندگی انسانی با توجه به گرانی موجود نمی‌توان برخوردار بود؟ ما که صدقه نمی‌خواهیم. قصد داریم وامی را که می‌گیریم پس بدهیم. می‌خواهیم کار کنیم. و محتاج هیچ کس هم نیستیم ولی حالا که کار نیست که نباید بمیریم.
هیات موسس شورای کارگران راه و ساختمان و تاسیسات بیکار شده و اخراجی کارخانه‌ها طی اطلاعیه‌ای از کلیه کارگران بیکار شهرستان‌ها خواستند که نمایندگان خود را برای بحث و تبادل نظر در باره مشکل بیکاری و راه حل‌های آن روز دوشنبه سوم اردیبهشت ساعت 6 بعد از ظهر به محل خانه کارگر اعزام کنند.
سه شنبه 28فروردین فروهر در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد: 80درصد واحدهای تولیدی به کار افتاده است. وی همچنین گفت: بر اساس طرحی که از تصویب هیات دولت گذشت ماهانه یک میلیارد تومان وام بیکاری به حدود یک میلیون کارگر بیکار پرداخت خواهد شد. فروهر در پایان با اشاره به طرح کارگران در مورد وام بیکاری گفت که بعضی از خواستهای کارگران بیکار در طرح مذکور طوری است که از مفاد و مزایای آن حتا کارگران شاغل هم بی بهره اند. مثلا پیشنهاد پرداخت حقوق به پدر و مادر تحت تکفل کارگر بیکار. اگر کامل با طرح مدکور موافقت شود 37% بودجه تعیین شده مملکت افزوده خواهد شد.
29 فروردین بار دیگر حدود هزار تن از کارگران بیکار و اخراج شده از کارخانه‌ها در خانه کارگر اجتماع کردند. و سخنان وزیر کار وطرح وام بیکاری دولت مورد حمله شرکت کنندگان قرار گرفت. یکی از نمایندگان کارگران بیکار ضمن تشریح 50 روز فعالیت کارگران بیکار صحبت کرد یکی دیگر از نمایندگان کارگران گفت که از یک میلیون نفری که وزیر کار اعلام کرده فقط 550هزار نفر از وام استفاده کرده اند. در حالی که صدها هزار نفر دیگر احتیاج به طرح ضربتی یا پوششی وسیع دارند در این جلسه نمایندگان کارگران بیکار پروژه ابادان و کارگران بیکار اصفهان و تبریز نیر حضور داشند.
درسوم اردیبهشت نمایندگان کارگران بیکار در تهران و زیر باران شدید اجتماع کردند. نمایندگان کارگران اخراجی کردستان ، آبادان شیراز،اصفهان وتهران سخنانی در رابطه با بیکاری ونقش رادیو تلویزیون ایراد کردند. نماینده کارگران اصفهان در مورد کشته شدن ناصر توفیقیان یکی از نمایندگان کارگران بیکار اصفهان شرح می‌داد که به گریه افتاد و حاضران نیز گریه کردند و چون قادر به صحبت نبود درمیان کف زدن‌های ممتد کارگران پایین آمد.
اسد یکی از نمایندگان کارگران بیکار تهران پیش از خواندن قطعنامه کارگران بیکار شده به نقش رادیو تلویزیون اشاره کردو گفت: ”رادیو وتلویزیونی که خواستهای ما را که اکثریت عظیمی از مردم را تشکیل می‌دهیم پخش نمی‌کند مردمی نیست و چنانکه این روش را ادامه دهد، طوماری از ننگ امضا میکنیم و برای سرپرست آن می‌فرستیم. وی در پایان گفت سرپرست رادیو و تلویزیون حامی پابرهنه‌های کنار دریاست. ”
در این تجمع قطعنامه‌ای از طرف شورای موسس مرکزی اتحادیه‌های سراسری کارگران پروژه‌ای بیکار اخراجی صادر شد. در این قطعنامه آمده است که هیات مدیره شورا تصمیم گرفت که در روز اول ماه مه برابر 11اردیبهشت در سراسر ایران راهپیمایی همگانی کارگران پروژه‌ای و اخراجی ترتیب داده و خواسته‌های به حق خود را به گوش کلیه کارگران و زحمتکشان ایران وجهان می‌رسانند.
اول اردیبهشت سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی اعلام کرد که در چند روز اخیر زمینه‌های اشتغال به کار قریب 21 هزار کارگر ساختمانی در گروه کارخانه‌های فخار(کوره‌های آجرپزی) تهران فراهم آمده است. کارگر قالب کار تا 20 هزار نفر، کوره چی و کوره پز هر کدام 100نفر و راننده پایه یکم 50نفر و کارگر ساده 300نفر.وزارت کار از جویندگان کار درخواست کرد از امروز جهت راهنمایی شغلی به مرکز شماره 4 وزارت کار واقع در میدان باغشاه و مرکز شماره 3 در میدان شوش مراجعه کنند.
در اول ماه مه کارگران بیکار پیشاپیش بزرگترین تظاهرات کارگری در ایران حرکت کردند. در گردهمایی 16 اردیبهشت در محل خانه کارگر کارگران بیکار به شدت ترور مرتضی مطهری رامحکوم کردند و خواستار دستگیری و مجازات عاملین این جنایت شدند. اسد یکی از نمایندگان کارگران بیکار در مورد وام بیکاری گفت: با آقای طاهری مدیر عامل طرح وام بیکاری صحبت کردم و او اعلام کرد که تمام مفاد طرح پیشنهادی کارگران بیکار پذیرفته شده است به جز مبلغ آن و کارگران می‌توانند برای دریافت آن به مراکز بیمه مراجعه کنند. اسد اضافه کرد که ما اعلام میکنیم برای اینکه نگویند ما بیکاری را تشویق میکنیم از همه ی کارگران بیکار می‌خواهیم فعلا بروند این وام را بگیرند ولی چون هیچ تضمینی مبنی بر اینکه وام ازماه‌های بعد هم بدهند وجود ندارد از دولت می‌خواهیم که تضمین لازم در این زمینه بدهد. وی اظهارامیدواری کرد که در آینده وام بیکاری تبدیل به صندوق بیمه بیکاری شود.
سرانجام تحت فشارها و پیگیری‌های کارگران بیکار در 17اردیبهشت اعلام شد که شرط داشتن دفترچه بیمه برای دریافت وام بیمه بیکاری حذف شد ومراحل پرداخت وام به کارگران بیکار به شرح زیر از سوی وزارت کار اعلام شد.:
مرحله اول پرداخت وام به کارگران بیکار دارای دفترچه و کسانی که حداقل یک سال مستمر حق بیمه از سال 1354 به بعد – مرحله دوم: پرداخت وام به کارگران بیکار دارای دفترچه بیمه و پرداخت حداقل ل یک سال مستمر و غیر مستمر حق بیمه از سال 54 – مرحله سوم پرداخت وام به کارگران بیکار دارای دفترچه بیمه بدون توجه به زمان پرداخت حق بیمه – مرحله چهارم: پرداخت وام به کارگران بیکار ساختمانی که دفترچه بیمه ندارند ولی سوابق کار آنها در لیست‌های شرکت‌های ساختمانی موجود در شعب صندوق تامین اجتماعی منعکس می‌باشد – مرحله چهارم: پرداخت وام به کلیه کارگران بیکار فاقد دفترچه تامین اجتماعی که دارای کارفرمای مشخص باشند و به روشندلان کارگر و سربازانی که هنگام اعزام کارگر بوده اند.
در همین روز هیات مدیره شورای موسس کارگران پروژه‌ای بیکار و اخراجی پس از نشستی که پیرامون بررسی حمله گروه‌ها به اجتماعات خود در خانه کارگر داشتند اطلاعیه‌ای به شرح زیر صادر کردند:
پس از بررسی گزارشات حرکت سراسری روز جهانی کارگری حمله به راهپیمایی‌ها و اجتماعات کارگری در تمام نقاط کشور به ویژه مجروح نمودن خواهران و برادران کارگر (قهرمانشهر) را به شدت محکوم می‌کند و از دولت جمهوری اسلامی مجازات عاملین این جنایات و تضمین آزادی اجتاعات کارگری را مصرا خوستار می‌باشد و متذکر می‌شود اکنون که دولت پول دو محموله نفت را فروخته شده را دریافت داشته لازم است به جای کمک مجدد به سرمایه داران وکارفرمایان وبه وضعیت اسفبار زحمتکشان بیکار شده کشور توجه نموده و به خواستهای بر حق و قانونی طبقه ی کارگر این سرزمین جواب قاطع بدهند. در پایان هر گونه تفرقه افکنی به هر بهانه‌ای از طرف هر دارودسته‌ای محکوم میکنیم.
مساله بیکاری و اعتراضات کارگران بیکار به حدی جدی شده بود که مرتبا در روزنامه‌ها خبرهایی مبنی بر تلاش دولت برای حل این مساله به چاپ می‌رسید. به بخشی از آنها آشاره میکنیم:
در کنار این خبرها روابط عمومی وزارت کار و امور اجتماعی مرتبا اعلام می‌کرد که فرصت‌های شغلی تازه برای 21 هزار تن از کارگران بیکار و جویندگان کار در واحدهای ساختانی و سایر بخش‌ها ایجاد شده است. از جمله فراهم کردن موجبات به کار گماری ده هزار تن از کارگران ساختمانی را درکارخانه‌های فخار تهران فراهم کردند. و یا در18 اردیبهشت وزارت کار و امور اجتماعی اعلام داشت در شهرستان قم 6500 فرصت شغلی را اعلام کرد: کارگر ساده زن و مرد 1000 نفر- کارگر قالب دار 5000 نفر- دیپلمه زن و دختر 20 نفر- کارآموز زن و مرد 250 نفر- کارگر رینگ 20 نفر- کارگر کاردنیک 30 نفر- کارگر بافنده 100 نفر – قالب ساز درجه یک 1 نفر- و از کلیه داوطلبان کار خواسته شده به اداره کار و امور اجتماعی مراجعه نمایند.
مدیرعامل صندوق وام بیکاری اعلام کرد تا 27 اردیبهشت 55 هزار نفر وام بیکاری دریافت کردند. که حدود 550 مییلیون تومان می‌شود.. در دوم خرداد اعلام شد که ظرف کمتر از 50 روز 60هزار نفر کارگر وام بیکاری گرفتند…در آخرین مرحله با حذف شرط داشتن دفترچه بیمه توانست ظرف مدت کمتر از 50 روز به بیش از 60هزار کارگر رقمی معادل 558648400 ریال وام پرداخت کند. از کارگران خواسته شده که وام خود را به حسابی به شماره201125 بانک ملی شعبه مرکز به نام وام صندوق کارگری واریز و یک نسخه از رسید آن را به دفتر این مرکز ارسال کنند. وزارت کار و امور اجتماعی تا 5 خرداد به 71628 کارگر مبلغ 81 میلیون و بیست هزار و 290 تومان وام بیکاری پرداخت کرده است و در 14 خرداد اعلام شد که 97هزار تن وام بیکاری دریافت کرده اند که جمعا 960میلیون ریال وام در اختیار این عده قرار گرفته است.
پس از تغییر شرایط دریافت وام بیکاری خبرهای کمی از کارگران بیکار تهران در روزنامه‌ها به چشم می‌خورد.
