مبارزان کمونیست
انتخابات آتى و مسأله كرد در تركيه
سيف خدايارى
اول نوامبر انتخابات جديدى تركيه در راه است. در انتخابات روز ٧ ژوئن به علت اينكه هيچيك از احزاب نتوانستند اكثريت كرسيهاى لازم براى تشكيل دولت را بدست آورند و احزاب رقيب حزب عدالت و توسعه از تشكيل دولت ائتلافى سرباز زدند، كابينه دولت تركيه شكل نگرفت و انتخابات به دور بعدى موكول شد. در انتخابات ٧ ژوئن، حزب دموكراتيك خلق (HDP) با كسب بيش از سيزده درصد آرا و هشتاد كرسى پارلمانى توانست به وزنه اى محسوس در صحنه سياسى تركيه تبديل شود. اين موفقيت بخشاً محصول از رونق افتادن سكه اردوغانيسم به خاطر حاكميت ١٣ ساله كه فساد دولتى از وجهه هاى بارز آن است و حمايت و همكارى با داعش در چند سال گذشته بوده است. به همين ترتيب، مقاومت كوبانى و يا در مقياسى بزرگتر مقاومت مناطق کردنشین سوریه در مقابل داعش، مسأله كرد را بار ديگر روى صحنه سياست گذاشت كه بطور مستقيم شور و هيجان ناسيوناليسم كرد در تركيه را به دنبال داشت. PYD به عنوان نیروئی نزدیک و متاثر از PKK تحت حمايت ناتو قرار گرفت و احتمال مى رفت كه PKK به خاطر نقش و پتانسيل آن در جنگ با داعش از ليست ترور بيرون آيد. مجموعاً اوضاع داخلى و منطقه اى تركيه به نفع مسأله كرد چرخيده بود.
تحولات اخير (از ٧ ژوئن تا امروز) چه تأثيرى بر نتيجه انتخابات آتى مى گذارد؟
حادثه تروريستى سوروچ در بيستم ژوئيه تا حدود زيادى اين توازن قوا را به هم ريخت. عمدتاً انگشت اتهام به طرف اردوغان نشانه رفت. در مناطق كردنشين تركيه اعتراضاتى شكل گرفت و حدود ٤٠ نفر توسط نيروهاى امنيتى به قتل رسيدند و صدها نفر بازداشت شدند. دو روز بعد از حادثه سوروچ، در نزديكى سوروچ ٢ نظامى تركيه به قتل رسيدند و PKK مسئوليت آن را برعهده گرفت و اعلام از سرگيرى جنگ با تركيه كرد. تركيه نيز چهار روز پس از حادثه سوروچ (كه داعش مسئوليت آن را برعهده گرفته بود) به مواضع داعش و PYD حمله كرد و از آن پس بطور جدى وارد جنگ با PKK شده است. آخرين آمار از تلفات ١٢٠ نفر نظامى دولتى، ١٢٠٠ نفر گريلا و دهها نفر غيرنظامى حكايت مى كند. طرفين درگير هر كدام روايات متفاوتى از جنگ دارند. چيزى كه معلوم است PKK و دولت تركيه رسماً به يكديگر اعلام جنگ داده اند. گفته مى شود اردوغان بعد از شكست چشمگير در انتخابات ٧ ژوئن به منظور برهم زدن توازن قوا سياست جنگ طلبى در پيش گرفته است و كل تحولات اين دوره بر همين بستر بررسى مى شد. به نظر مى رسد حزب HDP كه رابطه آن با PKK از ديد هيچكس پنهان نيست ابتدا تحت تأثير فضاى ميليتانت دچار اشتباه محاسباتى شده و مواضع پرو جنگ (در ادبيات اين حزب مقاومت) در پيش گرفت. اما با حادتر شدن اوضاع و بويژه پس از محاصره شهر جزيره توسط ارتش و تلفات انسانى و روانى آشكار و حادتر شدن كشمكش آن با دولت مركزى موضع HDP تغيير كرده است. پيام اخير دميرتاش به طرفين درگير رد جنگ “مردم صلح مى خواهند” به اندازه كافى روشن و پيامى به PKK است كه حداقل در مقطع انتخابات جارى فضايى “آرام” داشته باشند.
تازه ترين نظر سنجى در مورد انتخابات آينده از اين قرار است:
AKP: افزايش از ٤٠/٩ به ٤١/٤
CHP: اپوزيسيون اصلى اردوغان، افزايش از ٢٥ به ٢٧/٣
MHP: افزايش از ١٥/٣ به ١٦/٣
HDP: كاهش از ١٣/١ به ١٣
افكار عمومى (كه حاصل رسانه ها و افكار بورژوازى است، اما نيروهاى نامبرده هم در همين بستر بورژوايى فعاليت مى كنند) حاكى از تغيير توازن قواى مقطع انتخابات ٧ ژوئن به ضرر حزب HDP و به ضرر پروسه صلح يا راه حل سياسى مسأله كرد از طريق متعارف است. اين تغييرات هر چند تاكنون جزئى بوده است، اما مى تواند انتخابات آينده را رقم بزند. در سايه تابوت سربازان تركيه و عروج بيشتر ناسيوناليسم ترك احتمال همسو شدن احزاب بستر اصلى در انتخابات آينده بيشتر است. هر چه هست HDP در اپوزيسيون باقى خواهد ماند و اگر قاعده بازى بلد باشد مى تواند از طريق قانونى به اهدافى كه براى خود تعيين كرده است مبارزه كند.
پى نوشت: اين مطلب براى كمونيست هفتگى هفته قبل تهيه شده بود كه به دليل حجم مطالب شماره قبل انتشار اين مطلب يك هفته به تأخير افتاد. در هفته جارى اردوغان توانست با بسيج افكار عمومى ناسيوناليسم ترك بيش از يك ميليون نفر را در آنكارا به خيابان بياورد و آخرين نظرسنجى از بالاتر رفتن شانس AKP حكايت مى كند. عمليات نظامى با شدت بيشترى ادامه داشت. هيأتى از احزاب كرد تركيه و از جمله HDP از قنديل ديدار كردند تا PKK را متقاعد به آشتى كنند كه هنوز نتيجه مشخصى نداشته است. در يك اشتباه مهلك نيز دو تن از وزراى كابينه موقت دولت تركيه كه از نمايندگان HDP بودند از مقام خود استعفا دادند.
