مبارزان کمونیست
هفتاد سال پس از بمباران اتمی هیروشیما
بشریت زیر سایه تهدید هزاران کلاهک اتمی
فاتح شیخ
پنجشنبه ششم اوت، هفتاد سال از بمباران هیروشیما توسط آمریکا گذشت. روزی که اولین بمب اتم تاریخ، تمام یک شهر را به هولناکترین کوره آدمسوزی تاریخ بدل کرد. سه روز بعد بمب افکنهای آمریکا شهر ناگازاکی را هم به همان سرنوشت دوزخی دچار کردند. مقامات رسمی آمریکا تا به امروز مدعی اند که اگر چنان نمیکردند ژاپن تسلیم نمیشد، جنگ دوم پایان نمییافت و آمریکا ناگزیر میشد تلفات بیشتری بدهد. خود را به سادگی با این “دفاعیه” از جنایت بزرگ به آتش اتم کشیدن دو شهر و صدها هزار انسان تبرئه میکنند که گویا از تلفاتی به میزان مشابه که با ادامه جنگ میتوانست ببار آید جلوگیری کرده اند. توجیه جنایات خود از راه قیاس با جنایات متقابل “دشمن”، منطق جنگ افروزان سراسر تاریخ طبقات حاکم و در راس آنها قدرتهای بزرگ سرمایه بوده و هست.
واقعیت تاریخی اما چیز دیگری است. هدف آمریکا از بمباران اتمی آن دو شهر، تنها به تسلیم واداشتن ژاپن و پایان دادن جنگ به نام خود نبود، بلکه همزمان مقابله با اقتدار رو به افزایش اتحاد شوروی بود که پس از شکست آلمان در مسیر شکست ژاپن هم پیشروی میکرد و میرفت تا به فاتح بلامنازع جنگ، به ناجی جهان از جنگ افروزی آلمان و ژاپن، دو قدرت اصلی محور، بدل گردد. هدف اصلی آمریکا از بمباران ژاپن در واقع “ضربه پیشگیرانه” برای سد کردن گسترش نفوذ شوروی در خاور دور و اقیانوس آرام بود. آمریکا در ماه مارس، دو ماه پیش از تسلیم آلمان، با سلاح متعارف غیراتمی (بمبهای آتشزا) به توکیو حمله کرد و تنها در یک شب صدهزار نفر از اهالی آن شهر را کشتار کرد. اما این کشتار وسیع باعث تسلیم ژاپن نشد. عامل اصلی تسلیم ژاپن، علاوه بر بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی، اعلان جنگ شوروی به ژاپن در همان زمان بود.
آن زمان آمریکا تنها دولت دارای سلاح اتمی بود. چهار سال بعد و نه ماه پس از آنکه آمریکا به بمب هیدروژنی دست یابد، شوروی هم صاحب سلاح اتمی شد. چنین شد که مهر رقابت تسلیحاتی و مسابقه گسترش زرادخانه اتمی میان قدرتهای بزرگ سرمایه بر تحولات و تناسب قوای آن قدرتها در دوره بعد از جنگ کوبیده شد. هفتاد سال پس از بمباران هیروشیما و ناگازاکی، آنچه برای بشریت میتواند فجیعتر از آن فاجعه باشد این واقعیت است که سایه ابرهای اتمی هیروشیما و ناکازاگی همچنان حیات مادی و امنیت روانی انسانها را در سراسر جهان تیره کرده است. علاوه بر آمریکا و روسیه، بریتانیا و فرانسه و چین و هند و پاکستان و کره شمالی سلاح اتمی دارند و اسرائیل هم با صدها کلاهک در ردیف نهم کشورهای دارای سلاح اتمی است.
“شمشیر داموکلس” عبارتی برگرفته از افسانه است که در ادبیات سیاسی به معنی “تهدید همیشه موجود بر سر انسان” بکار برده میشود. اما آن شمشیر ترساننده افسانه ای در قیاس با هزاران کلاهک اتمی واقعی انباشته در زرادخانه های قدرتهای اتمی جهان امروز، یک بازیچه کودکانه بیش نیست. مهمتر و مخاطره آمیزتر آن است که اگر در دنیای دوقطبی بعد از جنگ جهانی دوم، تناسب قوای میان دو ابرقدرت شوروی و آمریکا مانعی واقعی برای استفاده از سلاح اتمی بود، در دنیای امروز غلبه پراکندگی و چندقطبی شدن قدرتهای جهانی سرمایه، این خطر را بالای سر بشریت گرفته است که آن قدرتها به جای درس گرفتن از فاجعه هیروشیما و ناگازاکی، ظرفیت آن را دارند که جنایات به مراتب فجیعتری ببار آورند. بویژه در شرایط کنونی که رقابتهای غرب و روسیه در بحران اوکراین و در کانون بحران خاورمیانه حادتر شده است، تهدید چنین خطری جدیتر از گذشته است. دکترین معروف به “first use” ناتو در مجاز شمردن “پیشدستی” استفاده از سلاح اتمی در صورت محاسبه احتمال استفاده “دشمن” از آن و متقابلا تهدیدات شدید و مکرر پوتین که در برابر استقرار پایگاههای ناتو در نزدیکی روسیه اگر لازم بداند در استفاده از سلاح اتمی تردید نخواهد کرد، شواهد و منابع دست اولی هستند که خطر تجدید فجایع اتمی را خاطرنشان میکنند. فجایعی که جنگهای کنونی با سلاحهای “متعارف” که به طور مثال تنها در سوریه طی چهار سال بیش از ۲۴۰ هزار کشته، صدها هزار زخمی، میلیونها آواره و یک جامعه ویران شده را قربانی گرفته است، در قیاس با آن هیچ است.
افسانه “صلح طلبی” قدرتهای دارنده سلاح اتمی و تلاش آنها برای خلع سلاح و برداشتن این خطر از پیش پای بشریت، به شهادت واقعیت جنگهای جاری، تماما پوچ است. آنها نه فقط اهل این کار نیستند بلکه روزمره از سایه تهدید اتمی برای پیشبرد منافع و اهداف خود بهره برداری میکنند. تنها راه نجات بشریت از کابوس این چشم انداز پرمخاطره، پیروزی سوسیالیسم در یک یا چند کشور جهان و آن فشار واقعی است که سوسیالیسم در قدرت میتواند بر دولتهای دارای زرادخانه اتمی و دیگر سلاحهای کشتار جمعی وارد آورد.
در هفتادمین سالروز فاجعه هیروشیما، پافشاری بر این حقیقت سوسیالیستی، وظیفه کمونیستها و هر انسان آزادیخواه و صلحدوستی است.
۶ اوت ۲۰۱۵
***
