مبارزان کمونیست
تحول جدید در ترکیه
سیاوش دانشور
اردوغان و حزب اسلامی رفاه و توسعه اگرچه هنوز رای اول انتخابات را به خود اختصاص داده است اما بازنده این انتخابات است. بازنده به این معنا که علیرغم بسیج کل امکانات دولتی و پلیسی و ارعاب و تروری که راه انداختند، نتوانستند نهایتا رای دهندگان را از رای دادن به حزب ه د پ و دمیرتاش منصرف کنند. ه د پ در یک شرایط تحمیلی که میراث کودتاچیان در ترکیه علیه چپ است، توانست سد ۱۰ درصد را بشکند و وارد پارلمان شود. اینکه ه د پ تا چه اندازه میتواند بر سیاست در ترکیه عموما تاثیر بگذارد و یا مشخصا به توقع رای دهندگان و مردم زحمتکش پاسخ دهد، فعلا مسئله بلافصل نیست. آنچه که اتفاق افتاده و سیاست در ترکیه حول آن در ماههای آتی قطبی و متمرکز خواهد شد، اینست که تلاش برای احیای رویای ارتجاعی عثمانیزم و روند اسلامیزه تر کردن بیشتر قوانین و ساختار سیاسی در ترکیه تا اطلاع ثانوی شکست خورده است. دوره جدیدی شروع شده است که معادله ناسیونالیسم و پان ترکیسم و اسلامیسم شکسته شده و فاکتور جدیدی وارد سیاست کلان در ترکیه شده است. سکولاریسم و تمایلات سکولاریستی که در ترکیه قوی است و توسط نظامیان عمدتا نمایندگی شده است، هم اکنون مدعی جدیدی با حامیان چپ دارد. مسئله کرد نقشی حاشیه ای تر در چهارچوب سیاست سراسری در ترکیه پیدا میکند و تضعیف ناسیونالیسم قومی بناچار به تضعیف و یا دستکم غیر موثر شدن ناسیونالیسم عظمت طلب ترک منجر میشود.
اهمیت این انتخابات نه در نفس وارد شدن یک حزب جدید به پارلمان، نه در اهمیت خود انتخابات پارلمانی بعنوان راه “تعیین سرنوشت سیاسی مردم توسط خویش”، بلکه در وضعیت جدیدی است که ایجاد میکند. فاکتور ه د پ و تاثیرات آن بر قالب سنتی و دور باطل تاکنونی و همینطور بر مسئله کرد، فرصتی برای اتحاد و همسرنوشتی مردم کارگر و زحمتکش در ترکیه فراهم میکند که از منگنه ناسیونالیسم و ناسیونالیسم و اسلامیسم بیرون بجهند و روی همسرنوشتی طبقاتی و سراسری مستقل از تعلق قومی و مذهبی متمرکز شوند. ه د پ و آینده اش بستگی به این دارد که آیا روی سیاست ماکرو و استراتژیک در ترکیه سرمایه گذاری میکند و یا منافع محدود و از جمله هویت و گرایش ناسیونالیسم قومی و کرد که در این جریان یک رگه قدرتمند است، این پیروزی را به عقبگرد بدل خواهد کرد.
در ترکیه با این انتخابات تحول جدیدی رخ داده است که فی النفسه از زاویه منفعت کارگری و مستقل از ه د پ مهم است. تردیدی نیست که همه احزاب سیاسی در ترکیه بعد از انتخابات سیاست شان را بنا به موقعیت جدید و منافع بنیادی و طبقاتی شان دنبال خواهند کرد. امکان کودتا توسط حزب اردوغان که برخی از ناظران آنرا یک خطر میبینند، همانقدر واقعی است که امکان کودتا توسط نظامیان سکولار. کودتا امروز پاسخ نمیدهد و به ضد خودش تبدیل میشود. آنچه که بیشتر محتمل است تحمیل سازش های فوق برنامه به ه د پ و پرونده سازیها و اعمال محدودیت ها برای این جریان و هضم کردن آن در سیستم سنتی موجود است. با اینحال سیاست هیچوقت مطابق میل سیاستمداران پیش نمیرود، همه چیز بسته به آنست که در تناسب قوای جدید کدام پراتیک در دستور قرار میگیرد و از فرصتها به بنفع اهداف استراتژیک چه بهره ای گرفته میشود.
یک روند مطلوب و مقدور و عاقلانه برای ه د پ میتواند این باشد که بعنوان حزبی سراسری در ائتلافی با نیروی اجتماعی چپ، نماینده سکولاریسم و برابری طلبی و تقابل با اسلامیسم و تروریسم و ناسیونالیسم شود. سیاستی که منزوی کردن و شکست نهائی حزب رفاه و توسعه را هدف اصلی اش قرار میدهد و در عین حال به ناسیونالیسم سنتی ترک و احزابش نیرو نمیدهد. هر سیاستی جز این ه د پ را به گروه فشار احزاب اصلی برای ائتلافهای موقت تبدیل میکند و نهایتا اهرم هویت و ناسیونالیسم قومی در آن را تقویت میکند. و این نسخه شکست برای ه د پ است. ه د پ باید شکست اردوغان در بلندپروازی ارتجاعی عثمانیزم را به شکست ناسیونالیسم ترک در خدمت اتحاد و همبستگی شهروندان و کارگران در ترکیه و بسیج سکولاریسم و برابری طلبی تبدیل کند. *
۷ جون ۲۰۱۵
