شروع مدارس در ایران / نقض حقوق دانش آموزان ملیت‌های غیر فارس زبان
جمعیت حقوق بشر کوردستان: حدود یک‌میلیون و نیم کودک برای اولین بار در دو روز آیندە به مدرسه می‌روند حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد این کودکان از این به بعد، اجباراً زبانی را یاد می‌گیرند کە زبان مادری‌شان نیست و با آن زبان نسبت بە زبان مادری‌شان کمترین شناخت رادارند.
وب‌سایت وزارت آموزش و پروش ایران در سایت خود نوشتە است کە تقریباً هفت و نیم میلیون دانش‌آموز ابتدایی به استقبال سال تحصیلی ۹۶-۹۵ می‌روند و بر اساس این آمار می‌توان تخمین زد کە حدود یک و نیم میلیون از این دانش آموزان برای اولین بار پا بە مدرسە می‌گذارند.
همچنین تخمین زدە می‌شود کە بیشتر از سە چهارم این دانش آموزان یک‌میلیون و نیم نفری کە برای اولین بار بە مدرسە می‌روند از ملیت‌های غیر فارس می‌باشند و آن‌ها مجبور می‌شوند بە زبانی غیر از زبان مادری خود آموزش ببینند.
بر طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران ظرف ۶ سال اخیر حدود پنج میلیون نفر از دانش آموزان مدارس مردود شده‌اند و کارشناسان بر این امر تأکید می‌کنند کە بیشترین میزان این مردودی‌ها در مناطقی از ایران رخ دادە است کە زبان مادری آن‌ها زبان غیرفارسی بودە است.
حق آموزش بە زبان مادری یک حق انسانی و حقوق بشری است کە در اسناد و معاهدات حقوق بشری از جملە اعلامیەی جهانی حقوق زبانی، منشور زبان مادری، اعلامیەی حقوق اشخاص متعلق بە اقلیت‌های ملی، زبانی، مذهبی، کنوانسیون حقوق کودکان، بە منشور بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و … بە آن تأکید شدە است. همچنین بر اساس مانیفیست یونسکو دولت‌ها موظف هستند کە این میراث گران‌بهای فرهنگی را پاسداری نمایند.
اما این حق طبیعی و انسانی در قانون جمهوری اسلامی ایران بە طور روشن بە رسمیت شناختە نشدە و تنها در اصل یازدهم قانون اساسی، بە حق تحصیل بە زبان مادری در کنار زبان رسمی فارسی در مدارس بە صورت مبهمی نام بردە شدە است.
مسئله و خواست تحصیل بە زبان مادری سابقە نسبتاً طولانی در ایران دارد و بە زمان پادشاهی رضاشاه برمی‌گردد؛ اما در ایران هموارە با این خواست انسانی و دمکراتیک ملیت‌های تحت ستم مخالفت شدە است. رضاشاه کە وظیفه خود را مدرن کردن ایران بر مبنای تاریخ پرگاری ٢٥٠٠ سالەی شاهنشاهی می‌دانست، ناسیونالیسم فارسی، ایرانی را بە ایدئولوژی رسمی تبدیل کرد کە در آن تنها زبان و فرهنگ فارسی حق ابراز داشت.
از طرف دیگر زبان مادری جزئی از هویت فرهنگی هر مردمی محسوب می‌شود. روانشناسان کودکان همگی بە این امر تأکید می‌کنند کە کودکان ابتدا با زبان مادری خود بە بیان احساسات خود می‌پردازند و بە زبان مادری خود اولین شناخت را از خود و محیط پیرامون خود به دست می‌آورند. روند یادگیری زبان مادری از بدو تولد کودک آغاز می‌شود و طی این فرایند، عناصر هویتی فردی شکل می‌گیرد و او را قادر می‌سازد در میان جامعە خود، بە ایفای نقش بپردازد. محدود شدن کودکان از این روند طبیعی، توانایی کودکان را بە تحصیل می‌برد و آن‌ها را از برقراری ارتباط طبیعی با محیط اطراف خود ناتوان می‌سازد. زبان بازتاب دهندە اندیشە، فرهنگ، آداب‌ورسوم مردمانی است کە بدان زبان سخن میگویند.
و بر این اساس هر گونە تلاشی در جهت محدود کردن یا جلوگیری از به‌کارگیری زبان مادری بە معنی تلاش برای نابودی فرهنگ و اندیشەی آن مردم است.
در حال حاضر علاوه بر موارد یادشده نابسامانی اقتصادی و تورم افسارگسیخته‌ی اقتصاد در شرق کوردستان و کل ایران گویی فشاری مضاعف بر هرم تبعیض‌های تصنعی و پرگالی بخصوص بر شهروندان شرق کوردستان گذاشته و خیلی از خانوارها از فرط فقر و بیکاری تحمیل‌شده توانایی تهیه‌ی لوازم لازمه‌ی دانش آموزان خود را ندارند، طبق گزارش‌های ارسالی به جمعیت حقوق بشر کوردستان در شهرهای شرق کوردستان هزینه‌ی ثبت‌نام سالانه‌ی یک دانش‌آموز دبستانی به‌طور متوسط حدود ٧٠٠ هزار تا یک‌میلیون تومان در سال اعلام شدە است و این بار سنگین مخارج از یک‌سوی و بیکاری از سوی دیگر مردم را ناگزیر می‌کند که فرزندانشان را به مدرسه نفرستند و به‌عبارتی‌دیگر موجی نو از بی‌سوادی در کمینگاه ملت‌های غیر فارس نشسته است.
پرسش ساده‌ای کە در پایان بە ذهن‌ها خطور می‌کند این است کە آیا اساساً افراد ملیت‌های غیر فارس در ایران جزو شهروندان این کشور محسوب می‌شوند یا اینکە این ملیت‌ها زیر استعمار حکومت و ملیت حاکم بر ایران هستند و سعی در نابودی فرهنگ و اندیشە آن‌ها دارند؟
جمعیت حقوق بشر کوردستان
Webb: www.kmmk.info
E Mail: info@kmmk.info
Tel: 0046765959589
Facebook: https://www.facebook.com/kmmkurdistan
Telegram: https://telegram.me/kmmk_info
Twitter: https://twitter.com/KurdistanKmmk
کردنەوەی قوتابخانەکان لە ئێران / پێشێلکاری مافی قوتابیانی نەتەوەکانی دیکە جگە لە نەتەوەی فارس زمان
کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان: نێزیک بە ملوێن ونیوێک منداڵ بەیەکەم جار لە دوو ڕۆژی داهاتوودا پێ دەنێنە قوتابخانەکانەوە ولەم ڕێژەیە نێزیک بە ٦۰ بۆ ۷۰ لەسەتی ئەم منداڵانە لەمەبەدوا، بەزۆرەملە فێری زمانێک دەبن کەزمانی دایکییان نییە ولەگەڵ ئەم زمانەیشدا بەنیسبەت زمانی دایکییانەوە کەمترین ناسیاویان هەیە.
ماڵپەڕی وەزارەتی پەروەردە و فێرکاریئێران نوسیویەتی کە لانیکەم حەوت ملوێن ونیو قوتابی قۆناغی سەرەتایی دەچنە پێشوازی ساڵی نوێی خوێندنی ۹۵-۹۶ وە وبەپێی ئەم ئامارە دەتوانی مەزەندەی بکەی کە نێزیک بە یەک ملوێن ونیو لەم قوتابیانە بەیەکەم جار پێ دەنێنە خوێندنگاوە.
هەروەها مەزەندە دەکرێت کەپترلە سێ لەچواری ئەم قوتابیانە واتە ئەم یەک ملوێن ونیوەی کەبۆ یەکەمجار دەچنە خوێندنگاوە لەنەتەوەکانی نافارسن وئەمانە ناچارن بەزمانێ جگە لەزمانی دایکیان پەروەردە ببینن.
بەپێی ڕاپۆرتی توێژینەوەکانی پەڕلەمانی شۆرای ئیسلامی ئێران لەماوەی ٦ساڵی ڕابردوو نێزیک بە ٥ملوێن کەس لەم قوتابییانە ڕەت (دەرنەچوون) بوونەتەوەو کارناسانیش لەسەر ئەم مژارە جەخت دەکەنەوە کە زێدەترین دەرنەچووان لەناوچەگەلێک لەئێران دەکەونەوە کەزمانی دایکی وان زمانێکی جگە لەفارسی بووە.
مافی پەروەردە بەزمانی دایکی مافێکی مرۆڤانە یە کەلە بەڵگەنامە وگرێبەستەکانی مافی مرۆڤی بۆوێنە جاڕنامەی جیهانی مافی زمانی، جاڕنامەی زمانی دایکی، ڕاگەیاندراوی مافی تاکەکانی سەربە کەمینە نەتەوەیی، زمانی، کونڤانسیۆنی مافەکانی منداڵان، بە جاڕنامەی نێونەتەوەیی مافە مەدەنی وسیاسییەکان و…جەختی لەسەرکروەتەوە.
هەروەها بەپێی مانیفستۆی یونسکۆ دەوڵەتەکان ئەرکیانە کە ئەم میرات بەنرخە بپارێزن.
بەڵام ئەم مافە سرووشتی ومرۆڤانەیە لەیاسای کۆماری ئیسلامی ئێراندا بەتەواوەتی ڕەوایەتی پێ نەدراوە وتەنیا لەبنەجەی یازدەهەمی یاسای بنەڕەتیدا، بەچەشنی نهێنی باس لەخوێندن بەزمانیدایکی لەقوتابخانەکان لەتەنیشت زمانی فارسی کراوە.
پرس و خواستی خوێندن بەزمانی دایکی پیشینەیەکی دوورو درێژی هەیە ودەگەڕێتەوە بۆسەردەمی پاشایەتی ڕەزاشا؛ بەڵام لەئێراندا بەردەوام لەگەڵ خواستی مرۆڤانە ودیمۆکڕاتیکی نەتەوە بن دەست وحاشالێکراوەکان دژایەتی کراوە.
ڕەزاشا کە مودێڕن کردنی ئێرانی لەسەر بنەمای پەڕگاری ۲٥۰۰ ساڵەی پاشایەتی بەئەرکی خۆی دەزانی،
ناسیۆناڵیزمی فارسی، ئێرانی کردبە ئایدۆلۆژیای فەرمی خۆی کەلەودا تەنیازمان وکلتووری فارسی مافی یاسایی وخۆسەپاندنی هەبوو.
لەلایەکی دیکەوە زمانی دایکی بەشێکی بچووک لەشوناسی کلتووری هەر نەتەوەیەک دێتە ئەژمار. دەروون ناسانی منداڵان هەرهەموویان جەخت لەسەر ئەم مژارە دەکەنەوە کە منداڵان سەرەتا بەزمانی دایکی خۆیان هەستیان دەردەبڕن وهەربەزمانی دایکیش یەکەم ناسینیان لەخۆ وئاقاڕی تەنیشتیان مسۆگەر دەکەن. ڕەوتی فێربوونی زمانی دایکی لەسەرەتای لەدایک بوونی منداڵەوە دەست پێدەکات ولەماوەی ئەم پڕۆسەیەدا، توخمەکانی شوناسی تاک بێچم دەگرنو وای لێدەکەن لەکۆمەڵگای خۆیدا، ڕۆڵی خۆی بنرخێنێ. ئاستەنگی پێکهێنان بۆمنداڵان لەم ڕەوتە سرووشتییە، توانای منداڵ بۆخۆیندن دەگرێتەوە وپێوەندییە سرووشتییەکانیان لەگەڵ ئاقاڕی دەورووبەری دەپسێنێ. زمان ڕەنگدانەوەی ئەندێشە، کلتوور، داب ونەریتی خەڵکانێک کەبەو زمانە دەئاخفێن.
هەربەم پێیە هەرچەشنە هەوڵێک لەهەمبەر ئاستەنگی دانان یان پێش گرتن لەبەکارهێنانی زمانی دایکی بەواتای هەوڵ بۆ لەناوچوونی کلتوور وئەندێشەی ئەو خەڵکەیە.
هەنووکە بێجگە لەو بابەتانەی باسمان لێکردن ناسەقامگیری ئابووری وهەڵاوسانی لەڕکێف دەرچووی ئابووری لەڕۆژهەڵاتی کوردستان و هەموو ئێران وەک بڵێی گوشارێکی زێدەڕۆیانەیە لەسەر هێرەمی هەڵاواردنە ساحتەیی وپوڕگاڵێکی تایبەتەبەسەر هاوڵاتیانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان وزۆرینەی بنەماڵەکان لەبەر زۆری هەژاری وبێکاری داسەپاو توانی دابینکردنی کەرەستەی پێویستی قوتابییانی خۆیان نییە،
بەپێی ڕاپۆرتە گەیشتووەکان بەکۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان لەشارەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان تێچووی ناونووسی ساڵانی خوێندکارێکی قۆناغێکی سەرەتایی بەشێوەی مامناوەندی نێزیک ۷۰۰ هەزار بۆ یەک ملوێن تمەن ڕاگەیەندراوە وئەم باری گرانی تێچووانە لەلایەک وبێکاری لەلایەکی ترەوە وەدەکات کە خەڵک منداڵەکانین نەنێرن بۆ فێرگە وبەواتایەکی دیکە شەپۆلێکی نوێ لەنەخویندەواری بۆسەی بۆنەتەوە نافارسەکان ناوەتەوە.
پرسیارێکی ساکار کەلەکۆتایی دا دەکەوێتە بیر وهزرەوە ئەوەیە کەئاخۆ لەبنەڕەتدا تاکەکانی نەتەوە نافارسەکانی ئێران بەهاوڵاتیان ئەو وڵاتە دێنە ئەژمار یان خۆ ئەم نەتەوانە لەژێر کۆلۆنیای حکوومەت ونەتەوەی زاڵ بەسەر ئێراندان وهەوڵیان لەسڕینەوەی کلتوور وهزری ئەوانە؟
کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان
Webb: www.k